ΤΟ ΚΑΘΗΚΟΝ: ΤΟ ΠΟΛΥΤΙΜΟ ΑΛΛΑ ΑΠΑΞΙΩΜΕΝΟ ΑΓΑΘΟ του Δημήτρη Μπάκα

ΠΡΟΟΙΜΙΟ:

   Πλήρης σύγχυση και απαξίωση επικρατεί στη σημερινή μαζική  κοινωνία μας για την υπέροχη έννοια του καθήκοντος. Απόλυτα φυσιολογικό, καθόσον το καθήκον έρχεται, συνήθως, σε σύγκρουση με το εξίσου σημαντικό αγαθό, την ατομική ελευθερία.

   Το σέβεσθαι το  άτομο και την ελεύθερη βούλησή του θεωρούνται  υπέρτατες αξίες των καιρών μας. Χωρίς, όμως την αξία του εκτελείν το καθήκον καταρρέει η κοινωνική τάξη, γιατί καταλύονται βασικές αξίες του κοινωνικού ιστού και προκαλείται χάος και αγωνία.

  Υπάρχει άραγε δυνατότητα προσέγγισης αυτών των συγκρουόμενων αγαθών!

     ΕΙΣΑΓΩΓΗ:

     Καθήκον είναι η ηθικής υφής υποχρέωση για το τι πρέπει να κάνει κάποιος. Υποχρέωση, που πηγάζει από τη συνείδηση, τη θρησκεία, την κοινωνία, την πολιτεία, το  νόμο…

     Αυτό που αρμόζει, το δέον, το πρέπον. Ό,τι απορρέει από τη θέση του ανθρώπου  στον Κόσμο.  

    Το καθήκον είναι αγαθό, γιατί σε αυτό πραγματώνονται σημαντικές αξίες του κοινού βίου, όπως η εμπιστοσύνη, η αξιοπρέπεια, ο σεβασμός,  η ανοχή, η αλληλεγγύη, η αγάπη κλπ.

   Το εκτελείν το καθήκον συνιστά αξία, ως στοιχείο ανθρωπινότητας, καθόσον  μετουσιώνει  το άτομο σε υποκείμενο και πρόσωπο.

    Η δύναμη που αναδύεται από την τήρηση ως γνώμονα την εκτέλεση του καθήκοντος, συνιστά πρώτιστη ηθική αρετή, καθόσον καθιστά τον άνθρωπο υπεύθυνο έναντι του εαυτού του, της οικογενείας του και του ανθρώπινου γένους. Η ανάληψη της ευθύνης συνιστά την ύπατη αρετή.

       ΗΘΙΚΟΤΗΤΑ- ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ- ΚΑΘΗΚΟΝ.

       Σήμερα  γίνονται δεκτές από τη φιλοσοφία δυο βασικοί τύποι ηθικής:

·         Η ηθική με βάση τον όρο «δέον» [πρέπον], που ονομάζεται «δεοντολογική», που συστηματοποιήθηκε, κατά βάση, από τον Καντ και σύμφωνα με την οποία θεωρείται ηθικά ορθή μία πράξη, όταν εκτελείται αποκλειστικά από καθήκον.  

·         Η «τελεολογική» ηθική, με βασικό όρο το «τέλος [σκοπός]. Ο Αριστοτέλης  είναι ο θεμελιωτής των τελεολογικών[τελειοποιητικών] ηθικών, ως «ηθικές του καλού και της αρετής». Σύμφωνα με την θεωρία αυτή υφίσταται ένα καθορισμένο καλό[πχ το «ευ ζην»] και η ηθική πράξη αφορά στην πραγμάτωσή του.

     Κατά τη δεοντολογική ηθική  ο Λόγος επιτάσσει το εκτελεστέο αίτημα, ως ηθική υποχρέωση.  Χαρακτηρίζεται από  αντικειμενικότητα και  ετερονομία, όπως και από ένα «θυσιαστικό» πνεύμα. Ο ίδιος ο Καντ  θεωρεί, ότι το καθήκον δεν αποτελεί «ευχάριστη υπόθεση και πολλές φορές αντιβαίνει στις κλίσεις μας και στις επιθυμίες». Είναι «αναγκαιότητα, η οποία προκύπτει από σεβασμό στον ηθικό νόμο», ανεξάρτητα από συναισθήματα, κλίσεις και περιστάσεις. .

      Ως νομοθετική έννοια εκφράζεται, με τη μορφή κατηγορικής[ όχι υποθετικής] προσταγής, που περιλαμβάνει «το αξίωμα του καθήκοντος», την υποχρέωση δηλαδή να πράττουμε ως έλλογα όντα, δηλαδή, ως καθολικοί νομοθέτες πχ: δρω ώστε «να μπορώ επίσης να θέλω ο δικός μου γνώμονας να γίνει καθολικός νόμος».

      Πράξη σύμφωνα με το καθήκον και χάριν του καθήκοντος.

      Μια καθαρή, «μη εμπειρική» ηθική σε μορφή καθηκόντων έναντι του εαυτού μας αφενός, όπως διατήρηση της ζωής, της  τελειοποίησης … και αφετέρου έναντι των άλλων, όπως η αγάπη, η αναγνώριση, αγαθοεργία, η συμπάθεια, ο σεβασμός, η φιλία  κλπ.

     Η εκτέλεση του καθήκοντος δεν θεωρείται, ως ετερονομία, αλλά ως εμπειρία της ελευθερίας,  καθόσον έχει γίνει αποδεκτός ο καθολικός γνώμονας ηθικότητας, που επιβάλλεται από το Λόγο και είναι «άμεσα συνυφασμένος με τη συνείδηση της ύπαρξής μας».

    Η αντίληψη  περί καθήκοντος του Καντ περιβάλλεται, εν πολλοίς,  από μια «θρησκευτική αίσθηση». [ ΣΣ: Μάλλον ανήκει σε μια μεταβατική περίοδο από τη θεολογική εποχή στη σύγχρονη  εποχή που είναι χειραφετημένη από κάθε θεμελίωση σε έναν θεϊκό νόμο].

   Η ευλαβική χροιά του καθήκοντος είναι έντονη: «Καθήκον! Ω μέγα θαυμαστό όνομα…».

 « Δύο πράγματα γεμίζουν πάντοτε τον νου μου με διαρκώς αναγεννώμενο θαυμασμό και ευλάβεια: Ο έναστρος ουρανός από πάνω μου και ο ηθικός νόμος μέσα μου». 

      Με το «ξεμάγεμα του Κόσμου»  και την προσπάθεια χειραφέτησης από τη Θεϊκή Πρόνοια, ο Άνθρωπος θέλησε να αναλάβει προσωπικά ο ίδιος τα ηνία, και όχι μόνον, επί της Γης.  Η ιεραρχική τάξη με τους κανόνες ετερονομίας και με τις άκαμπτες κάθετες δομές εξουσίας αμφισβητήθηκε και άρχισε η σταδιακή ανάδειξη, ως αξία, του ατόμου.

      Αρχικά και επειδή δεν ήταν δυνατόν να νοηθεί ένας Κόσμος με τυχαία κανονικότητα επικράτησε  μια κοσμοεικόνα  σύνθετης εναρμόνισης , που εξέφραζε κατά βάση το αστικό πνεύμα. Μια ποικιλία  διαφορετικών πραγμάτων και δυνάμεων, που αν ιδωθούν μεμονωμένα μπορούν να βρίσκονται σε αντίθεση μεταξύ τους. Στο σύνολο όμως συνιστούν ένα αρμονικό και νομοτελειακό  Όλο, στους κόλπους του οποίου οι τριβές και οι συγκρούσεις  αίρονται κατά τις επιταγές υπέρτερων έλλογων σκοπών. Το μέρος υπάρχει εντός του Όλου και εκπληρώνει τον προορισμό του συμβάλλοντας στην αρμονική τελειότητα του Όλου, όχι, όμως, αρνούμενο, αλλά εκδιπλώνοντας τη δική του ατομικότητα.

     Η αρμονία θεωρήθηκε τότε, ως ύψιστη αξία, με μεγαλύτερο εχθρό της το χάος. Αναζητήθηκε η ισορροπία του μέτρου και της χρυσής αναλογίας [τομής]. Κύριο στοιχείο δόμησης είναι το πρόσωπο, όπως αναπτύσσεται το άτομο μέσω της σφαιρικής προσωπικής και κοινωνικής παιδείας.

     Η φάση της αρμονίας ξεπεράσθηκε γρήγορα και σε κάποιες χώρες[ όπως στη δική μας], μάλλον δεν εφαρμόσθηκε καθόλου.  Η αξία του εκτελείν το καθήκον σταδιακά αμφισβητήθηκε, υπό την πίεση των απαιτήσεων του ατομικισμού.

   Μετά τη δεκαετία του 1960  η  ηθική του καθήκοντος θεωρήθηκε, ως «ακρωτηριαστική» και «θυσιαστική» και επικράτησε το ιδεώδες του σεβασμού των διαφορών και των ατομικών ελευθεριών. Το άτομο «ιεροποιήθηκε», σε απόλυτο βαθμό.

   Φθάνοντας, μάλιστα, στα άκρα, ως κύριο αγαθό θεωρείται η πλήρης χειραφέτηση του ατόμου.

   Η υποταγή σε κανόνες και αξίες θεωρείται, ως… ασύμβατη έννοια.

  Ο νεωτερικός δημοκρατικός πολιτισμός αντικαθιστά τις διάφορες παραλλαγές της αρχής της ετερονομίας με την πολιτισμική αρχή  της αυτονομίας.

     ΤΟ ΙΔΕΩΔΕΣ ΤΗΣ ΑΥΤΟΝΟΜΙΑΣ.

   Στη μαζική σημερινή κοινωνία μας κυριαρχεί το άτομο και επικρατεί ένα πλούσιο χρώμα   ατομικής ελευθερίας.  Η ανθρωπινότητα[ η αξία του ανθρώπου]  θεωρείται η βασική  πηγή των ηθικών νόμων, απόπου αναδύεται το  ιδεώδες της αυτονομίας.

    Ο άνθρωπος  διαθέτει διπλή ικανότητα:

·         Να έχει συνείδηση του εαυτού του[δηλαδή να αναστοχάζεται] και

·         Να θεμελιώνει το «πεπρωμένο» του[δηλαδή να έχει ελευθερία για αυτοθεμελίωση].

    Από την αυτοθεμελίωση  αναδύεται  η ιδέα της ελευθερίας, που σημαίνει  ότι ο ίδιος ο άνθρωπος θεμελιώνει τους δικούς του νόμους στους οποίους υπακούει.

 Η ανθρώπινη  βούληση, η οποία  θέτει τον νόμο της συνιστά  και την πηγή καθήκοντος.

Αυτή είναι η ουσία της αυτονομίας. 

    Η αυτονομία είναι μια ενδιάμεση συνθήκη μεταξύ της [αρχαϊκής] καθυπόταξης και της ανεξαρτησίας. Εάν εφαρμοστεί η καθυπόταξη «νεκρώνεται» το πρόσωπο[καθίσταται res]. Στη πλήρη ανεξαρτησία, όμως,  καταρρέει η συλλογικότητα, οπότε και πάλι εξαφανίζεται κάθε έννοια ανθρώπινης προσωπικότητας.

Η σύγχρονη ηθική  έχει, ως πρόταγμα  την αυτοθεμελίωση. Σε πολιτικό επίπεδο οι κοινωνίες συγκροτούνται με βάση το δικαίωμα της αυτοοργάνωσή τους. Πρόταξη της αυτονομίας με την αποδοχή την ιδέα της υποταγής σε ένα κανόνα, που έχει καταστεί ελεύθερα[νομότυπα] αποδεκτός.

     ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ.

  Ζούμε στην εποχή της αυτονομίας, που διαφοροποιείται από την καθυπόταξη και την ανεξαρτησία από τις λεπτές σχέσεις της με αξίες,  όπως ατομικότητα, διαφορετικότητα, ισότητα, αξιοπρέπεια και  ελευθερία... Η ελευθερία είναι αντιστρόφως ανάλογη της προσωπικής μας ευθύνης, με όρια την καθυπόταξη[αρνητικό] και την ανεξαρτησία[θετικό].

     Μια εποχή με λιγότερο «ηρωισμό», αλλά με περισσότερο «έξυπνο εγωισμό», που οφείλει να αυτοπεριορίζεται, ώστε με συνετό επιχειρείν να οδηγείται από τη θυσιαστική ηθική προς μια «ανώδυνη ηθική». Την ηθική του καλώς εννοουμένου συμφέροντος.

      Από τον «αφηρημένο ανθρωπισμό» του απρόσωπου καθήκοντος  περάσαμε στον εφαρμοσμένο ανθρωπισμό. Προτάσσεται μια νέας μορφής ανθρωπινότητα, καθόσον προκλήθηκε  ένα αγεφύρωτο χάσμα ανάμεσα στο καθήκον και το συμφέρον. Η ηθική του καθήκοντος, όμως, συνεχίζει να παίζει σπουδαιότατο διορθωτικό και σταθεροποιητικό ρόλο.

       Μια «αριστοκρατική» ηθική ανεφάρμοστη  πρέπει να αντικατασταθεί από μια ηθική ευθύνης. Απαιτείται μια πλήρης ανασυγκρότηση της ηθικής συνείδησης.  

      Ο ηθικισμός [ ηθικότητα της αγνότητας, με έμφυτη πρόθεση να δρούμε μόνον από σεβασμό και φόβο στο καθήκον] εκτιμάται, σήμερα, ως νεκρός. Στη θέση του  παρεμβαίνει η επωδή της «ευτυχίας». Μια ηθική χωρίς «ακρωτηριασμούς»  του εαυτού μέσα σε  πνεύμα «θυσίας».

Μια αίσθηση της ευθύνης αναζητείται , στα πλαίσια της αμοιβαίας αναγνώρισης των ατομικών δικαιωμάτων. Ήτοι ηθική της συνειδητής ευθύνης, ως πεδίο  ανάδυσης του καθήκοντος.

      Το  καθήκον είναι η υποχρέωση για εκτέλεση του δέοντος.  Ενίοτε είναι κάτι το ελάχιστο, αλλά μέγιστης σημασίας,  σε ό,τι αφορά την ύπαρξη αρμονίας στις κοινωνικές σχέσεις μας.

      Η  παράβαση του καθήκοντος προκαλεί  κοινωνική βαρβαρότητα. Η κοινωνία μας έχασε τη μορφή αρμονικής σύνθεσης  και μετατράπηκε σε μια ανεξέλεγκτη χαοτική μαζική σύνδεση τυχαίων- περιστασιακών σχέσεων.   Η Κοινωνία, ως οντότητα, έχει ανάγκη από σταθερά σημεία συνοχής και αυτά  είναι εκείνα των καθηκόντων κοινού χαραχτήρα.

     Απόλυτα πρότυπα δεν υπάρχουν , αλλά πάντοτε  παραμένουν ως ασφαλέστερα παραδείγματα, όσα μας διδάσκουν οι εμπειρίες, όπως καταγράφονται στο  καταπίστευμα του Ανθρώπου. Το πολύτιμο δώρο  που αναδύεται από όλες τις  πηγές του εαυτού μας: Φιλοσοφία,  επιστήμη, Θρησκεία, μυθολογία και παράδοση. Αφού βέβαια περάσουν από την κρησάρα του υγιούς ανθρώπινου πνεύματος.

   Η αυτονομία μας παρέχει μέγιστο βαθμό ανεξαρτησίας, εξασφαλίζει την ελευθερία στον  συνάνθρωπό μας και επιβεβαιώνει το εγώ, ως πρόσωπο και απαράγραπτη αξία.

  Η αυτονομία δεν επιβάλλεται με τη βία. Αναδύεται από τη συνείδηση τής ορθά καλλιεργημένης ανθρώπινης προσωπικότητας με αρμονική σύνθεση σκέψης, συναισθήματος και πράξεως.

    Βασικές προϋποθέσεις:  Κίνητρο για δράση και συναίσθημα ευαρέσκειας.

   Το βασικό κίνητρο είναι η πίστη μας σε ένα υγιή κοινό βίο. Το συνυπάρχειν είναι το τρομερό ζητούμενο για την μαζική σημερινή κοινωνία. Ό,τι «κερδίζει» το άτομο με την ψευδαίσθηση της ασύδοτης ανεξαρτησίας του μηδενίζεται από τη φρικτή απομόνωσή του μέσα ένα κόσμο τρόμου και δυστυχίας. Οι πάντες του φταίνε. Μια πραγματική δυστυχία είναι το φρικτό τίμημα παρά τα όσα άλλα αγαθά κατακλύζουν την αγορά. Μια απελπισία απλώνεται γύρω μας, γιατί χάσαμε το διπλανό μας, τον οποίο δεν εμπιστευόμαστε πλέον. Έγινε και εκείνος ένα μοναχικός τύπος, όπως εμείς μέσα σε μια ασύνδετη  και κατά φαντασία μόνον κοινωνία.

    Τα συλλογικά αγαθά έχουν εξαφανισθεί. Σε ένα κλίμα ψευδεπίγραφης δημοκρατικής διεκδίκησης αναπτύχθηκε ένα συνονθύλευμα ατομικών πλεονεξιών για επίπλαστα  και εφήμερα αγαθά. Ένα πέπλο καταισχύνης απέκρυψε κάθε αγαθή, ειλικρινή και υπεύθυνη πρόθεση. Όλοι στρέφονται έναντι όλων.  Δεν υπάρχει, θαρρούμε, καλύτερο παράδειγμα προς αποφυγήν από αυτό που ζούμε στη πολύπαθη Πατρίδα μας ύστερα από μια ψευδαίσθηση ατομικού ευδαιμονισμού. Η Πατρίδα μας έχασε την υπόστασή της. Την κατεδαφίσαμε εμείς μέσα στο παραλήρημα της «ευδαιμονίας μας».

    Το αίσθημα ευαρέσκειας  αναδύεται  από την υγιή αυτονομία. Η  αυτονομία είναι ηθική αρετή. Είναι προσαρμογή στις απαιτήσεις των καιρών μας. Ως αρετή σημαίνει ανάβλυση δύναμης, που αναδύεται από την αρμονική σύνθεση επιμέρους αξιών με γνώμονα τη δημιουργία υγιούς Κοινωνίας, στην οποία θα θέλαμε εμείς και τα παιδιά μας να ζήσουμε.

    Κάθε αρετή προϋποθέτει κόπο, αλλά τελικά μάς ανταποδίδει  ικανοποίηση  και ηδονή, γιατί απομακρύνει το άγχος της ανασφάλειας, καθόσον αποκτούμε αυτοεκτίμηση, αυτοπεποίθηση, σιγουριά στις δυνάμεις μας και αισιοδοξία.

   Το «ορθό» και το «πρέπον» ήταν, είναι και θα είναι τεράστιας σημασίας ζητούμενα για τον άνθρωπο. Ο απόλυτος Λόγος είναι ασύλληπτος από τον ανθρώπινο νου, ο οποίος εκλαμβάνει, ως ορθό μια ατομική και ελλιπή «αλήθεια». Έτσι θεωρεί ως «ορθό»  το άμεσο προσωπικό συμφέρον. Μόνον μια ευρύτερη ισότιμη συμμετοχή προσώπων μπορούν να προσεγγίσει εμμενείς καταστάσεις, που αναδεικνύουν  πιο ρεαλιστικά το πρέπον.

  Απαιτείται, προσέτι, η τεράστια δύναμη μετατόπισης του πνεύματος από την κατεύθυνση που οδηγούν οι  επιθυμίες  προς εκείνη που επιβάλλει  το «δέον». Δύναμη που αναδύεται από σοφή κρίση, λεπταισθησία  και  αίσθηση του δικαίου- αγαθού.

       Και όλα τούτα είναι θέματα αγωγής και μάλιστα δια βίου ανδραγωγίας.

       ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ.

      Το καθήκον θα πρέπει να το δούμε ως μια ανάδυση από την αρμονική σύνθεση των αξιών της ατομικότητας, διαφορετικότητας  στα πλαίσια ανθρωπινότητας που δημιουργεί  το πρόσωπο, ως φορέα υποκειμενικότητας

      Τα καθήκοντα είναι κρυσταλλώσεις «ιερότητας» και αναδύονται  από την αρμονική σύνθεση λόγου, συναισθημάτων και αγαθής προαίρεσης για πράξη. Θεμελιώνονται στην συνείδησή μας και μετουσιώνονται σε πεποιθήσεις. Η συνείδησή μας είναι η πηγή και το λίκνο των καθηκόντων μας.

     Είναι προσωπικά μας προτάγματα, αλλά όταν  τα καθορίσουμε  καθίστανται  προσταγές. Τα εκτελούμε όχι από το φόβο της ποινής, αλλά από φιλοτιμία.

 Με τη τέλεσή τους εισπράττουμε όχι  απλά μια ικανοποίηση και χαρά, αλλά ένα είδος πλήρωσης- λύτρωσης, όμοια με εκείνη, την οποία στην αξία του θρησκεύεσθαι συναντά η ψυχή του ανθρώπου. Τότε αναδύονται οι  αξίες της εμπιστοσύνης, της ελπίδας  και ανυστερόβουλης αγάπης.

    Η αίσθηση της προσωπικής ευθύνης προσδιορισμού και εκτέλεσης των καθηκόντων  είναι θέμα της δια βίου ολιστικής  παιδείας  με βάση την αυτοθεμελίωση και με φάρο το ιστορικό καταπίστευμα που μας κληροδότησε η ανθρώπινη εμπειρία, που στηρίχθηκε στις πλούσιες πηγές ηθικής , που ανακάλυψε ή εμπνεύστηκε το ανθρώπινο πνεύμα.

          Μερικά απλά παραδείγματα ίσως μας υποδείξουν ένα τεράστιο εύρος καθηκόντων:

·         Η  υπακοή στους νόμους της Δημοκρατίας, εφόσον θέλουμε να ζούμε δημοκρατικά.

·         Ο σεβασμός του προσώπου του άλλου, εφόσον θέλουμε να ζούμε σε μια υγιή Κοινωνία.

·         Ο σεβασμός του περιβάλλοντος, αφού μέσα σε αυτό και από αυτό ζούμε…

·         Η φροντίδα της  ακεραιότητας της Πατρίδας, αφού χωρίς αυτή δεν έχει νόημα η ζωή.

·         Και πολλά πιο απλά καθημερινά καθήκοντα προς τον συνάνθρωπό μας που δημιουργούν υγιές κλίμα ανθρώπινης συμβίωσης, χωρίς το οποίο η ζωή είναι αφόρητη…..

      ΕΠΙΛΟΓΟΣ, ΩΣ  ΠΡΟΤΑΣΗ.

     Στην εποχή μας βασική πηγή ηθικής μας, ως πρόσωπα είναι η αυτονομία, ήτοι εμείς οι ίδιοι καθορίζουμε τις ελάχιστες δεσμεύσεις, ως  καθήκοντά μας, για την   εξασφάλιση  του ύπατου σκοπού, του «ευ  ζην», της γενιάς μας και των παιδιών μας.

    Το εύκρατο κοινωνικό περιβάλλον αρθρώνεται με βάση τα καθήκοντα με  κοινό περιεχόμενο.

    Η εκτέλεση των καθηκόντων δεν πρέπει να  γίνεται, μόνον, κάτω από την απειλή ποινής, αλλά από δική μας φιλοτιμία, αξιοπρέπεια και καλή πίστη. Τότε νιώθουμε όχι μια απλή ικανοποίηση αλλά μια  πληρότητα και λύτρωση, την οποία η εκτέλεση  του τάματος στον Άγιο μας προσφέρει.

  Δυστυχώς η κουλτούρα της εποχής μας δημιουργεί ένα τελείως αρνητικό κλίμα της αίσθησης του καθήκοντος πλημμυρίζοντας τον νου μας με χείριστα μιμίδια   πρότυπων  προς αποφυγήν.

    Και όμως υπάρχουν λαμπρά παραδείγματα ακόμη!! Ας αναλογισθούμε:

 Την πλήρωση, που νιώθει ο γονιός που θυσιάζει κάτι από τη δική του  άνεση για το παιδί του.

 Την υπερηφάνεια και ευτυχία, που νιώθει ο δάσκαλος για την πρόοδο τού μαθητή του.

 Την αγαλλίαση  που νιώθουμε, όταν βοηθήσαμε κάποιον που έχει ανάγκη και αγαπάμε …. κοκ.

Η κορυφαία προσωπική μας ολβιότητα αναδύεται από την εκτέλεση του καθήκοντος, που εμείς οι ίδιοι αποφασίσαμε και πιστέψαμε, ως ιερό. Γιατί, απλά,  σεβασθήκαμε τον εαυτό μας  αναλαμβάνοντας συνειδητά την ευθύνη μας, ως ανθρώπινα πρόσωπα.

Από τη δική μας υπευθυνότητα, ως ύπατη αξία της αυτονομίας, σε συνδυασμό με την αυθεντικότητα[ειλικρίνεια] και την καλή μας πίστη[διάθεση] αναδύεται η συν-υπευθυνότητα του συνανθρώπου μας, η οποία δημιουργεί  αρραγείς ανθρώπινες σχέσεις, που μετουσιώνουν την απλή  συνύπαρξη σε μια υγιή Δημοκρατική  Κοινωνία.

                                                                                                            Δημήτρης Μπάκας

                                                                                                              Δεκέμβριος 2014

Η «ΕΣΧΑΤΗ ΓΡΑΜΜΗ» ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΜΥΝΑΣ. [ ΩΣ ΕΛΑΧΙΣΤΗ ΕΥΓΝΩΜΟΣΥΝΗ ΣΤΗ ΓΕΝΙΑ ΤΟΥ 1940].

      ΕΙΣΑΓΩΓΗ

     Γιορτάζουμε φέτος τα εβδομήντα τέσσερα χρόνια από το Έπος της Γενιάς του 1940. Εκείνοι έπραξαν το ύψιστο καθήκον προς την Πατρίδα και η Ιστορία του Έθνους τους έγραψε με χρυσά γράμματα στις δέλτους της και  όλες οι γενιές θα τους τιμούνε και ευγνωμονούν εσαεί.

Το κροτάλισμα των Γερμανικών πολυβόλων στις αχανείς πεδιάδες της Ευρώπης   είχε παγώσει την έντρομη ανθρωπότητα. Η πολεμόχαρη βία έγραφε, τότε, πάνω  στο στήθος της Ευρώπης, το πυρίκαυστο "Ναι" της υποταγής. Και η μικρή μας Ελλάδα τόλμησε να υψώσει το γυμνό της χέρι και να χαράξει στον ουρανό με τη φλόγα της πίστεως και με το αίμα της θυσίας το αθάνατο "ΟΧΙ" της λευτεριάς.

ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΘΑΥΜΑ.

  Την 28η Οκτωβρίου του 40, με ιταμό τελεσίγραφο ο Μουσολίνι, ζητούσε διαβατήριο για την αθανασία. Ζητούσε παράδοση της αιώνιας Ελλάδας, χωρίς όρους. Άλλως 8.000.000 καλογυαλισμένες λόγχες θα τον συνόδευαν σε έναν περίπατο μέχρι την Αθήνα.

 Το τι έγινε στις επόμενες μέρες είναι σε όλους γνωστό και είναι αδύνατο να περιγραφεί  άλλωστε σε ένα άρθρο και από οποιαδήποτε πέννα. Ποικιλώνυμες Ιταλικές Μεραρχίες με συχνή αντικατάσταση στρατηγών. Πράσκα, Σοντού, Καβαλέρο και ο SUPER COLONELLO Μουσολίνι, μέσα σε έξι μήνες αλληλοδιαδέχθηκαν με τη σειρά τους την ντροπή της ήττας και ένα φορτίο δυσβάστακτο καταισχύνης.   Σαρώνουν οι φαντάροι μας, μαζί με τους τσολιάδες, τα εκατομμύρια τις λόγχες.

Και γίνονται τα τάνκς περίγελος της Ελληνικής μεγαλοψυχίας. Αντηχούν τριγύρω τα φαράγγια και τα χιονισμένα βουνά. Η Κορυτσά, το Πόγραδετς, η Πρεμετή, το Αργυρόκαστρο, η  Κλεισούρα, το Τεπελένι , η Χιμάρα άκουσαν με αγαλλίαση το πλατάγιασμα της γαλανόλευκης στο φύσημα του παγωμένου βορειοηπειρωτικού βοριά.

Η ιαχή "ΑΕΡΑ»  σκόρπισε, σαν φθινοπωρινά φύλλα, 30 άρτια εξοπλισμένες Μεραρχίες με 700.000 άνδρες, 17.000 οχήματα και 50.000 κτήνη. Απ'αυτούς, 14.000  θάφτηκαν στα παγωμένα βουνά, 18.000 τραυματίες και άχρηστοι από κρυοπαγήματα και 13.000 αιχμάλωτοι. Μια μακάβρια απάντηση στην κομπορρημοσύνη του Μπενίτο.

Πως έγινε όμως το θαύμα; Πως το κατόρθωσαν οι  Έλληνες, μια δράκα ανθρώπων, χωρίς μέσα και όπλα βαριά, χωρίς τάνκς και αεροπλάνα! Κατόρθωσαν το ανθρωπίνως ακατόρθωτο! Αυτό που δίκαια ονομάσθηκε Ελληνικό Θαύμα!

Η πίστη τους στην Πατρίδα τους όπλισε. Θάνατος ή Λευτεριά, το σύνθημα. Ένας λαός με μια φωνή. Κανένας τότε ηττοπαθής ή ακριτόμυθος. Κανένας Θερσίτης  δε βρέθηκε μεταξύ των Ελλήνων. Μπροστά στον άμεσα ορατό εχθρό και το τρομερό φάσμα του χαμού της Πατρίδας οι Έλληνες, τότε, ενώθηκαν σε ένα σώμα και μια ψυχή.

Δεν ήταν, όμως, ο τρόμος που τους ένωσε. Εάν είχαν συνενωθεί από το ορμέφυτο του φόβου για τα δεινά του πολέμου θα είχε καταρρεύσει η Ελλάδα, όπως κατάρρευσαν και οι λοιπές χώρες. Μια αρμονική σύνθεση κράτησε το Έθνος όρθιο. Αναδύθηκε, τότε, μια πρωτόγνωρη εθνική και πατριωτική συνείδηση, που είχε χαραχθεί στο είναι των Ελλήνων με το αίμα των πολυετών πολεμικών αγώνων.

     Ανδρώθηκε τότε ένα τεράστιο «εμείς».

     Απέναντι ήσαν «εκείνοι», που θέλησαν να καταλύσουν τη λευτεριά.

Ξεκάθαρος ο εχθρός. Κανένα δίλημμα: ο αγώνας μέχρι εσχάτων.

Το κρίσιμο πολεμικό γεγονός ανέδειξε στην ακέραια  μορφή της την πολεμική αρετή των Ελλήνων. Ένας απέραντος άλογος και συνάμα έλλογος ενθουσιασμός πλημμύρισε και κυρίευσε τον ελληνικό λαό. Ένα διονυσιακό παραλήρημα ταυτίσθηκε με το απολλώνιο φως και την «εν Θεώ» έλλαμψη. Αναδύθηκε μια  πρωτόγνωρη μεταρσίωση για δράση. Η ένδοξη ελληνική ιστορία και  το μέλλον της Ελλάδας δήλωσαν το βροντερό «παρόν» στην πιο κρίσιμη  συνάντηση της Πατρίδας μας με την υποδούλωση και το θάνατο.

  Όχι πλέον χρόνος, αλλά ένα φέγγος αιωνιότητας απλώθηκε τότε.

 Τα πάντα  ήταν δυνατά εκείνες τις ημέρες.

  Να πως έγινε το Ελληνικό Θαύμα!

Λειτούργησαν αρμονικά όλα τα στοιχεία που απαρτίζουν την Πατρίδα!

       

Η ΔΙΚΗ ΜΑΣ ΓΕΝΙΑ.

Στην ειρηνική περίοδο αλλάζει η ψυχολογία και αυτό είναι, απόλυτα, φυσιολογικό, γιατί ο άμεσος εξωτερικός εχθρός δεν είναι τόσο αισθητός. Οι αξίες μεταλλάσσονται. Ανατρέπεται η ιεράρχηση των αγαθών. Το ύπατο αγαθό  της ελευθερίας της Πατρίδας ξεθωριάζει. Τη θέση του ιερού καταλαμβάνει το ατομικό συμφέρον με τις σχετικές του αξίες: την ατομική  ευδαιμονία, την ευζωία, την άνεση και την  κατανάλωση αγαθών.

 Η αλήθεια στενεύει τα όριά της. Ωραίο είναι « ό,τι αρέσει στο εγώ» και καλό θεωρείται «ό,τι συμφέρει στο άτομο».

  Πρυτανεύει η πλεονεξία, που γεννά τη διχοστασία.

 Ένας μηδενισμός επικρατεί, ο οποίος εξισώνει το όλο με το τίποτα και  προκαλεί ένα  τρομακτικό  κενό. Η  εμπιστοσύνη μετατρέπεται σε δυσπιστία. Η αγάπη σε φανερό ή συγκαλυμμένο μίσος. Η ελπίδα  σε απόγνωση και απελπισία. Το μέλλον φαντάζει ζοφερό.

Το χειρότερο είναι, όμως, ότι η υπόσταση της Πατρίδας διακυβεύεται εν ειρήνη σε μεγαλύτερο, πιθανότατα, βαθμό, από όσο σε πολεμική περίοδο.

 Ισχύει, βέβαια, η άποψη ότι « πολιτική είναι συνέχιση του πολέμου με άλλα μέσα». Σε ένα παγκοσμιοποιημένο οικονομικά  περιβάλλον, με μια ασύδοτη εμπορευματοποίηση, στο κυνήγι του κέρδους, που δεν υπολογίζει ουσιαστικά σύνορα εθνών- κρατών, αλλοιώνονται  τα βασικά χαρακτηριστικά της ανθρωπινότητάς μας.

Οι πολίτες από πρόσωπα καθίστανται απλά άτομα, ευεπίφορα στην επιβαλλόμενη από ΜΜΕ κουλτούρα.

Οι συνειδήσεις αμβλύνονται. Το ατομικό συμφέρον κυριαρχεί απόλυτα και οι δεσμοί συνοχής καταλύονται.

Την Πατρίδα την θέλουμε μόνον, όταν μας εξυπηρετεί στις  ατομικές, συνομοταξιακές, συνδικαλιστικές ή κομματικές, αποσπασματικές προτεραιότητες.

Αντίθετα, κυριολεκτικά, αγνοούμε, ότι όλα τα παραπάνω συμφέροντα έχουν σχετικό νόημα και μπορούν να βρουν ικανοποιητική λύση, ΜΟΝΟΝ, όταν υπάρχει η Πατρίδα.

  

      ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

Θαρρούμε ότι η κρίση μπορεί να αποτελέσει τη μεγαλύτερη «ευκαιρία» για ανάνηψη. Το πάθημα μπορεί να γίνει μάθημα και να μας προσδώσει  ισχύ για ολική επαναφορά των δοκιμασμένων  αξιών μας. Αυτό δε σημαίνει οπισθοδρόμηση, αλλά επιστροφή στις σταθερές, που δίδαξε η εμπειρία των λαών. Να τοποθετήσουμε και πάλι στην πρώτη βαθμίδα των αξιών μας τη σωτηρία και την αξιοπρέπεια της Πατρίδας, αφού όμως,  προσδιορίσουμε ποιας μορφής  Πατρίδα θέλουμε. Άραγε τη στριμωγμένη στο «οικονομικό  καναβάτσο», που τη λοιδορεί όλη η παγκόσμια αρένα και  για την οποία οι  απανταχού ομογενείς μας ντρέπονται, ενώ εμείς οι ίδιοι τη μισούμε! Μια άχρωμη και απρόσωπη μονάδα, που θα τρέφεται από το φως των άλλων ή με μια δημιουργική  εθνική προσωπικότητα, αξία όχι μόνον να δέχεται , αλλά και να χαρίζει στους ανθρώπους ολόκληρου του Κόσμο μας, όπως έκανε πάντοτε,  κοινωνικές  και πολιτισμικές   αξίες!

  Σε μια εποχή, σαν τη δική μας, που επικρατεί το ατομικό συμφέρον, είναι δύσκολο να μιλάμε για συλλογική προσπάθεια  και καθήκον. Παρά ταύτα όμως υπάρχει  ένα  τελευταίο μετερίζι της ύπαρξης της Πατρίδας μας. Η «έσχατη γραμμή  Εθνικής Άμυνας», η οποία «στοιχίζεται»   στις ψυχωμένες με  γνήσια αγάπη για την Πατρίδα καρδιές των Ελλήνων.  Των πεπεισμένων, ότι είναι απαραίτητη μια υγιής οντότητα Πατρίδας, που έχει δυνατότητες περισσότερες από τα ασύνδετα άτομα. Όσων επιζητούν  το προσωπικό τους συμφέρον, αλλά παράλληλα προσφέρουν και ό,τι απαιτεί η υπόσταση της Πατρίδας. Εκείνων, που διεκδικούν λιγότερα από όσα προσφέρουν και δεν επηρεάζονται από τη στάση άλλων με αλλοτριωμένη συνείδηση.

Αμέτρητες οι περιπτώσεις. Θα αναφέρουμε  ενδεικτικά μόνον:

·         Ο αγρότης, που ποτίζει το χωράφι του με ιδρώτα και  υπομονή.

·         Ο ψαράς, που ξενυχτάει στο σκοτάδι για μια καλή ψαριά.

·        Ο ευσυνείδητος υπάλληλος, που δεν απεργεί σε κρίσιμο χρόνο.

·        Ο γιατρός , που διανυχτερεύει κοντά στον ασθενή και γεμίζει η ψυχή του.

·        Ο δάσκαλος, που εκτελεί το λειτούργημά του με γλίσχρες αμοιβές.

·        Ο μηχανικός, που εκτελεί ευσυνείδητα οικονομικά το τεχνικό έργο.

·        Ο δικαστής , που αποδίδει τη δικαιοσύνη μέσα σε απειλές.

·        Ο ιερέας, που προσπαθεί να διατηρήσει την Πίστη μας ακίβδηλη.

·        Όσοι ξενυχτούν με αυτοθυσία για την ασφάλειά μας.

·        Όσοι  ρίχνονται με αυτοθυσία στη φωτιά και την πλημμύρα.

·         Ο στρατιώτης που φυλάει, νύχτα μέρα, σκοπιά στο Φυλάκειο Ω.!

·         Ο ναύτης, που περιπολεί μέσα στο ανήλιο υποβρύχιο.

·        Ο πιλότος που δεν γνωρίζει εάν θα επιστρέψει στην οικογένειά του.

·         Τα  στελέχη των Ενόπλων Δυνάμεων, που δίνουν καθημερινή μάχη για τη διατήρηση του φρονήματος των ελληνόπουλων.

·         Όσοι εφαρμόζουν τους  νόμους της Πατρίδας από πίστη και καθήκον.

·         Όσοι εθελοντικά και  χωρίς ιδιοτέλεια  προσφέρουν  στα κοινά.

·        Όσοι  στην εκτέλεση του καθήκοντος διακινδυνεύουν τη ζωή τους.[ ως ελάχιστο μνημόσυνο αναφέρονται]: Οι Λοχίες Πεζοναύτες: Γεώργιος Ορφανίδης και Αναστάσιος  Μεζάλας.

·        Και όσοι από αγάπη στην Πατρίδα προσφέρουν τον εαυτό τους στη θέση άλλου, όπως ο Δεκανέας Πεζοναύτης Φώτης Ανδρικόπουλος……

·        Και τόσοι άλλοι αγνοί, φιλότιμοι και φιλοπάτριδες συμπολίτες μας, που μοχθούν  νυχθημερόν για το δικό τους καλό και της Πατρίδας συνάμα.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ.

Το δικό μας καθήκον, σκληρό, άκαμπτο και απαρέγκλιτο  είναι:

·         Να μη τους ξεχνάμε και προπαντός να μη τους απογοητεύσουμε.

·         Να πυκνώσουμε με τη δική μας συμμετοχή τις τάξεις της «έσχατης γραμμής  Εθνικής  μας Άμυνας».

·         Ως ελάχιστο δείγμα ευγνωμοσύνης προς τους Τιτάνες της γενιάς του 1940, ας πλημμυρίσει η καρδιά μας με το μοναδικό Ελληνικό φιλότιμο, αυτές τις μέρες της Επετείου του Θαύματος , τώρα που ηχεί και πάλι μελωδικά στα αυτιά μας, σαν κλάμα και τραγούδι συνάμα, το αιώνιο καταπίστευμά τους:

         « Αι ημέτεραι δυνάμεις αμύνονται του Πατρίου εδάφους».

                                                                 Δημήτριος  Κ. Μπάκας

                                                               Αντιστράτηγος εα.[Οκτ. 2014]

Η ΑΝΑΔΥΣΗ ΚΑΙ ΑΦΟΜΟΙΩΣΗ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝ ΑΞΙΩΝ ΜΑΣ.

ΠΡΟΟΙΜΙΟ.

      Ζούμε σε μια Κοινωνία θρυμματισμένη. Το εγώ  θεωρείται το κέντρο του Κόσμου. Κυριαρχεί το ατομικό συμφέρον, που απορρέει, από την ανάγκη ύπαρξης και την ανάγκη αναγνώρισης. Ξεχνάμε ότι υπάρχουμε, επειδή απλούστατα, υπάρχει ο διπλανός μας, ο οποίος έχει τις ίδιες με εμάς απαιτήσεις. Οι παραδοσιακοί δεσμοί μεταξύ των ανθρώπων έχουν  αλλοιωθεί και οι δυνάμεις συνοχής έχουν χαλαρώσει. Ζούμε ουσιαστικά σε μια "μαζική" κοινωνία.

Χωρίς όμως αρμονικά σύνολα ανθρώπων είναι αδύνατον να αντιμετωπιστούν τα τεράστια προβλήματα, που πάντοτε προκαλούνται στη ζωή μας και η αντιμετώπισή τους απαιτεί δυνάμεις που ξεπερνούν τις ατομικές μας δυνατότητες. Είμαστε υποχρεωμένοι να δημιουργήσουμε υγιείς σχέσεις με τους διπλανούς μας και αυτό επιτυγχάνεται  μόνον με την αφομοίωση κοινών αξιών.

     Η ΣΧΕΣΗ «ΠΡΟΣΩΠΟ» ΜΕ  «ΠΡΟΣΩΠΟ».

      Η βασικός κρίκος συνοχής της Κοινωνίας μας είναι η σχέση «πρόσωπο» με «πρόσωπο». Μόνον ένα ανθρώπινο ον μπορεί να θεωρηθεί πρόσωπο, που είναι ισότιμο άσχετα από τις διαφορές μεταξύ μας. Η πρόσωπο του ανθρώπου συνιστά το ύπατο αγαθό μαζί με τη ζωή του την ίδια. Γι’ αυτό το σέβεσθαι το πρόσωπο του άλλου είναι πρώτιστη σημερινή αξία, ανεξάρτητα ιεραρχίας και κοινωνικής θέσεως.

      Το αρμονικό  δέσιμο μιας  σχέσης «πρόσωπο» με «πρόσωπο», κατά βάση, εξαρτάται από τρεις βασικούς παράγοντες αφομοίωσης των κοινών αξιών μας:

·         Πρώτος  παράγοντας είναι η αυθεντικότητα[ η ειλικρίνεια και η γνησιότητα ] του κάθε μέλους. Η προσωπικές «αλήθειες» συνήθως αποκλίνουν. Πρέπει να υπάρξει κατανόηση της θέσεως του άλλου. Κανένας δεν μπορεί να κατέχει, στη γενική περίπτωση, την απόλυτη αλήθεια.

·          Δεύτερος παράγοντας είναι η υπευθυνότητα. Το βασικό στοιχείο ηθικής και υπεύθυνης  στάσεως έναντι ενός κοινού σκοπού. Η εγγύηση επιτυχίας.

·          Τρίτος παράγοντας είναι η καλή πίστη [η καλή διάθεση και η ευγένεια], απαραίτητο στοιχείο γόνιμου κλίματος για την ανάπτυξη σχέσης αρμονίας. Η  «αλήθεια» μας περνάει  μέσα από την «αλήθεια» του άλλου και αυτή η κοινή επιθυμία για την αλήθεια επιζητά  μετριοφροσύνη, υποχωρητικότητα και την καλή διάθεση. Ο παραγλωσσικός κώδικας επικοινωνίας μας [έκφραση του προσώπου, στάση του σώματός μας κλπ] μεταδίδει ένα μεγάλο όγκο πληροφοριών  και  αλλοιώνει πολλές φορές  την αλήθεια.

       Οι τρεις παραπάνω παράγοντες[αξίες] αντανακλούν αντίστοιχα τις τρεις θεμελιώδεις αξίες: Την αλήθεια, το αγαθό και το κάλλος. Όταν συντρέξουν και συντεθούν με αρμονική αναλογία, τότε η ανθρώπινη ψυχή συγκινείται. «Ερωτεύεται», ούτως ειπείν, τον υπέρτερο σκοπό και καθίσταται ευεπίφορη. Φωτίζεται από την αληθινή ειλικρίνεια. Προσανατολίζεται στον αγαθό χαρακτήρα της υπευθυνότητας για επίτευξη  σκοπού. Ευφραίνεται από την ωραιότητα της καλής διάθεσης. Πληρούνται, τότε, οι βασικές προϋποθέσεις του σεβασμού της προσωπικότητας και της προσωπικής ελευθερίας των μελών, οπότε  ξανοίγεται ο «ελεύθερος» χώρος» προσωπικής  ευθύνης και αφομοίωσης κοινών αξιών.

       Η ηθική συνείδηση, χώρος ριζώματος όλων των αξιών μας, καθίσταται αξιογόνος και αναδύονται νέες αξίες υψηλής  λεπτότητας, όπως  η εμπιστοσύνη, η αλληλεγγύη, η φιλότητα και η αγάπη.

       Ενίοτε, όμως, η σχέση είναι θνησιγενής. Αυτό συμβαίνει, όταν η λεκτική διατύπωση της προσωπικής «αλήθειας» και ειδικότερα ο παραγλωσσικός κώδικας έκφρασης προκαλεί την αίσθηση, ότι η ναρκισσιστική επιθυμία ή η επιθετικότητα τείνουν να επιβάλλουν το δικό τους νόμο. Αυτή είναι  η καίρια αυτοκαταστροφική περίπτωση σε κάθε σχέση «πρόσωπο» με «πρόσωπο».

      Ο απώτερος κοινός σκοπός διασώζεται, τότε μόνον, όταν η ηθική συνείδηση, αναδυόμενη, ως συναίσθημα ενοχής, λόγω υπευθυνότητας έναντι του στόχου, υπερνικήσει τον  εγωισμό. Ήτοι εάν εμφιλοχωρήσει άμεση μετάνοια, η οποία θα εκφρασθεί με παρρησία.  Τούτο όμως απαιτεί μεγάλη δύναμη ψυχής. Απαιτεί την κορυφαία αρετή της ανάληψης της ευθύνης.

      Και όμως ακόμη και στην μαζική Κοινωνία, που ζούμε, υπάρχουν τέτοια παραδείγματα μεγαλοψυχίας και λεβεντιάς, που σώζουν τους κοινούς στόχους.

     ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ.

·         Οι άνθρωποι μπορούν κάτω από ορισμένες συνθήκες να συνάψουν με κοινή προσπάθεια υγιείς σχέσεις, οι οποίες αντέχουν στο χρόνο και στις δοκιμασίες. Όλες οι σχέσεις, όμως, εύκολα μπορεί να αυτοκαταστραφούν.

·         Όταν τρεις θεμελιώδεις αξίες [αλήθεια, ωραιότητα και αγαθότητα] , αντίστοιχα ως ειλικρίνεια ,καλή διάθεση και υπευθυνότητα συντρέξουν και συντεθούν  αρμονικά δημιουργούν τις υγιείς ανθρώπινες  σχέσεις «πρόσωπο» με  «πρόσωπο»

·         Η παραπάνω αρμονική σύνθεση συνιστά τη λυδία  λίθο για κάθε ανθρώπινη σχέση. Παράλληλης ή ιεραρχικής δομής. Σε κάθε τοπική και χρονική απόσταση. Στη οικογένεια, την  κοινωνία και την Πατρίδα.

     ΕΠΙΛΟΓΟΣ.

      Ο άνθρωπος είναι από τη φύση του κοινωνικό όν. Η ύπαρξή του στη ζωή και η αυτοεπιβεβαίωσή του τού επιβάλλουν την συνύπαρξη με άλλα πρόσωπα. Η απομόνωση μετατρέπει τον «πολίτη» σε «ιδιώτη», κατά τους προγόνους μας. Ο ιδιώτης στην αγγλική έγινε idiot, με την γνωστή προσβλητική έννοια[ηλίθιος].

      Η σχέση «πρόσωπο με πρόσωπο» είναι η σπουδαιότερη σχέση,  μετά τη μητρική –πατρική και οικογενειακή. Είναι ο βασικός κρίκος των ανθρώπινων σχέσεων. Συνιστά βασική κοινωνική αξία, γιατί πραγματώνει τον  εξανθρωπισμό του Ανθρώπου  με  σκοπό τη δημιουργία καλύτερης ανθρώπινης Κοινωνίας.

       Κάθε σχέση είναι μια δέσμευση, που σημαίνει περιορισμός της ελευθερίας του ατόμου. Τούτο, όμως, γίνεται αποδεχτό  από την ανθρώπινη συνείδηση, όταν προσδοκάται η ανάδυση πιο πολύτιμων αξιών, όπως η εμπιστοσύνη, ο σεβασμός, η φιλία και η αγάπη. Τότε καθένας μας  προσφέρει στον συνάνθρωπό του «χώρο» δράσης , κοντολογίς την ελευθερία του, το ύπατο αγαθό, οπότε αναδύεται η μεγαλύτερη κοινωνική και προσωπική   ολβιότητα.

                                                                                           Δημήτρης Μπάκας

                                                                                                      Οκτ 2014

Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ, ΩΣ ΕΘΝΙΚΗ ΜΑΣ ΑΡΕΤΗ ΕΝ ΕΙΡΗΝΗ.

ΠΡΟΟΙΜΙΟ.

Ανάπτυξη η μαγική λέξη της εποχής μας. Η πανάκεια  για κάθε κακοτυχία. Η δύναμη προς την ευημερία σε παγκόσμια κλίμακα. Η Χώρα μας, που μαστίζεται από την πολύχρονη κρίση, στην ανάπτυξη έχει στηρίξει όλες τις ελπίδες μας!

Πως εννοούμε όμως την ανάπτυξη! Ποιο είναι το περιεχόμενό της; Ο καθένας μας  έχει και τη δική του εκδοχή. Το δικό του  πρόβλημα τον αγγίζει πιο πολύ από ότι αντιλαμβάνεται το ευρύτερο κοινωνικό ή  εθνικό ή  το πρόβλημα του διπλανού του. Το προσωπικό μας συμφέρον μας έχει στρέψει στο κυνήγι της ατομικής μας απόλαυσης. Ζούμε, όμως,  σε μια αυταπάτη. Δεν έχουμε συνειδοποιήσει, ότι η δική μας ευτυχία είναι άρρηκτα συνυφασμένη  με το ανθρώπινο και φυσικό περιβάλλον.

Δεν είμαστε ειδικοί στα οικονομικά, αλλά δε θέλουμε να πιστέψουμε ότι εννοείται, ως ανάπτυξη, ό,τι κυκλοφορεί ευρέως στη νοοτροπία μας.  Να «πέσει», δηλαδή,  στην αγορά  ρευστό χρήμα. Να αρχίσουμε  να αγοράζουμε προϊόντα, τα πιο πολλά εισαγωγής. Να αυξηθεί η κατανάλωση. Και να είμαστε περιχαρείς γιατί …ευημερούμε! Αυτήν την ανάπτυξη την δοκιμάσαμε τις προηγούμενες δεκαετίες και μας βγήκε πικρή. Πρόσφερε σε κάμποσους εφήμερη και επίπλαστη ευημερία, αλλά στους πολλούς δυστυχία και απελπισία.

       Ευελπιστούμε, και υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις γι΄αυτό, ότι οι αρμόδιοι για τα οικονομικά εννοούν με τον όρο οικονομική ανάπτυξη  την πραγματική  παραγωγή  προϊόντων  και υπηρεσιών σε μια οικονομία με την πάροδο του χρόνου. Ως δείκτης ανάπτυξης ορίζεται ο μέσος ποσοστιαίος ρυθμός αύξησης του  πραγματικού ακαθαρίστου εγχώριου προϊόντος και υπολογίζεται σε πραγματικούς  όρους, δηλαδή διορθωμένους, ως προς τον πληθωρισμό και όχι ονομαστικούς. Μια μακροχρόνια τάση[δεκαετίες] και όχι μια βραχυχρόνια διακύμανση[ τρίμηνα, εξάμηνα] του παραγόμενου προϊόντος.

Πιο καλά ακόμη θα είναι, εάν νοείται η «αειφόρος ανάπτυξη», τουτέστιν εκείνη,  που σχεδιάζεται  και υλοποιείται λαμβάνοντας  υπόψη την προστασία του περιβάλλοντος  και τη βιωσιμότητα. Γνώμονας της αειφορίας είναι η μέγιστη δυνατή απολαβή αγαθών από το περιβάλλον , χωρίς όμως να διακόπτεται η φυσική  παραγωγή αυτών των προϊόντων σε ικανοποιητική ποσότητα και στο μέλλον.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ.

Εκτιμάται, ότι η  οικονομική ανάπτυξη, ακόμη και στην υγιή της μορφή, παρά το ότι, θεωρείται, ως εάν  ατμομηχανή  προόδου και ευημερίας  δεν συνιστά, από μόνη της, την ικανή και αναγκαία συνθήκη  ολβιότητας ενός λαού. Η ασύμμετρη, μάλιστα, κυριαρχία της, συντελεί στην κατάδυση των λοιπών βασικών παραγόντων ευτυχίας και  προκαλεί ασταθείς ισορροπίες  στην κοινωνική λειτουργία. Για να έχει τα ευεργετικά της αποτελέσματα επιβάλλεται να συνδυασθεί με μια πλατύτερη, ουσιαστικότερη και πιο ολιστική ανάπτυξη. Μια ανάπτυξη, ως εάν ανάδυση από ένα αρμονικό κοινωνικό –πολιτικό- πολιτισμικό-οικονομικό –εθνικό- θρησκευτικό και δημοκρατικό κλίμα του λαού.

Με τον  όρο ανάδυση, το αντίθετο της έννοιας κατάδυση[= καταβύθιση μέσα σε υγρό] εννοούνται τα χαρακτηριστικά και οι ιδιότητες που προέρχονται από τη σύνθεση διαφόρων στοιχείων ή συστατικών, που συγκροτούν ένα όλον. Δεν ανάγονται, αποκλειστικά, στα χαρακτηριστικά και στις ιδιότητες των μεμονωμένων συστατικών. Δεν ταυτίζονται με τα αποτελέσματα, που είναι γραμμικές συνέχειες.  Δεν είναι επιφαινόμενα, ούτε εποικοδομήματα. Είναι ανώτερες ιδιότητες, που μπορούν να αναδρούν στα συστατικά προσδίδοντάς τους ιδιότητες του όλου. Προέρχονται από την αλληλεπίδραση της οργανωτικής σύνθεσης  του όλου.

 Όταν το κάθε συστατικό έχει την σωστή αναλογία έχουμε αρμονική σύνθεση με άριστα αποτελέσματα. Κανένα συστατικό δεν κυριαρχεί, αλλά  συμμετέχει αναλογικά σε ελεύθερη σύνθεση. Άρωμα και ευαρέσκεια αναδύονται από την αρμονία. Η δυσοσμία και ο αφόρητος θόρυβος  κυριαρχούν σε περίπτωση αταξίας.

Κάποια παραδείγματα αρμονικής ανάδυσης θα μας πείσουν για την αξία τους:

·   Η μοσχοβολιά, η γλυκιά ευωδία, το ανάβλυσμα ενός λουλουδιού.

·   Η υπέροχη  μελωδία   μιας υπέροχης μουσικής σύνθεσης.

·   Η μαγεία που εκπέμπουν τα χρώματα ενός ωραίου πίνακα ζωγραφικής.

·   Η αύρα που εκπέμπει μια προσωπικότητα με ευγένεια και σοφία.

·   Η ωραιότητα που μας γοητεύει χωρίς να  προκαλεί.

·   Ανάδυση είναι ο πολιτισμός, η κουλτούρα κάθε λαού κοκ.

Η  ΑΝΑΠΤΥΞΗ, ΩΣ  ΑΡΕΤΗ ΣΕ ΜΙΑ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ.

Για να έχει υπόσταση ένας ζωντανός οργανισμός, [από το ελάχιστο μόριο  ζωής μέχρι  την Συνομοσπονδία Κρατών], πρέπει να συντρέχουν  τρεις βασικές συνθήκες:  

·   Τα συστατικά όργανα να λειτουργούν με σχετική ελευθερία στο δικό τους  ζωτικό χώρο και να είναι αρμονικά συντονισμένα μέσα στο όλο.

·    Το όλον να αυτοοργανώνεται και να ενεργεί με σχετική αυτοτέλεια.

·   Το όλον να είναι αρμονικά συνδεδεμένο  με το περιβάλλον του.

Εάν, πολύ απλά, αξία είναι η σχέση μας με ένα αντικείμενο, αγαθό το αντικείμενο στο οποίο πραγματώνεται η αξία, τότε αρετή είναι η δύναμη πραγμάτωσης της αξίας. Από τις παραπάνω συνθήκες αναδύεται η δύναμη  επιβίωσης, ήτοι η αρετή, [αρχική έννοιά της είναι η ανδρεία στο πεδίο της μάχης]. Η ειδοποιός δυνατότητα ύπαρξης. Η δύναμη βούλησης πράξεως για επίτευξη σκοπού.

Καθ’ όμοιο τρόπο η ολιστική ανάπτυξη ενός Έθνους είναι η ισχύς, που αναδύεται από τη σύνθεση  των  ποιοτήτων του Λαού. Η ειρηνική αρετή αντίστοιχη  της πολεμικής[, την οποία το Ελληνικό Έθνος έχει επιδείξει επανειλημμένως].

Το όλον, εν προκειμένω η Πατρίδα, αντιμετωπίζει πιέσεις, που δεν μπορούν να αντέξουν οι πολίτες μόνοι τους. Βρίσκεται, όμως, πάντοτε σε ευαίσθητη ισορροπία εξωτερικών φορτίσεων και εσωτερικής εντροπίας[αταξίας]. Σε περίοδο πολέμου  ο εμφανής εξωτερικός  κίνδυνος ενισχύει σημαντικά την εσωτερική συνοχή. Σε περίοδο ειρήνης, οι εγωκεντρικές τάσεις καταστρέφουν τις εσωτερικές δυνάμεις συνοχής. Έτσι εκφυλίζεται η οντότητα της Πατρίδας.

 Ο εξαναγκασμός[αστυνόμευση και τιμωρία], έχει ελάχιστα και χρονικά περιορισμένα αποτελέσματα. Η ουσιαστική δύναμη συνοχής, η ειρηνική εθνική αρετή, αναδύεται από το κοινό συναίσθημα του συνυπάρχειν των μελών της Κοινωνίας μας. Αυτό εκδηλώνεται ως επιθυμία- ευαρέσκεια και βούληση των πολιτών για κοινή εθνική δράση. Που σημαίνει απλά ότι το γενικό συμφέρον, όπου απαιτείται, υπερτερεί του ατομικού, χωρίς αυτό να παραβλέπεται.

Όπως κάθε αρετή, είναι προϊόν εθισμού και  πράξεως. Θέμα αγωγής και σφαιρικής παιδείας[ παιδαγωγίας και ανδραγωγίας], με βασική μέθοδο το παράδειγμα. Είναι θέμα άσκησης, νοοτροπίας και πολιτισμού. Μια σταδιακή άνοδος του Λαού στη κλίμακα των αξιών του. Των πολιτών και των κυβερνόντων.

Η δημοκρατία είναι η πιο ευαίσθητη ανάδυση μιας ευνομούμενης και αρμονικής Κοινωνίας. Είναι στην ουσία της ταυτόσημη με τη γενική ανάπτυξη. Η Δημοκρατία με αυτή την έννοια δεν επιβάλλεται. Αναδύεται από την αρμονική λειτουργική συναίρεση όλων των τάσεων, με  γνώμονα το υπέρτερο συμφέρον της Πατρίδας μας, μέσα από ένα ειλικρινή και δημιουργικό διάλογο και αλληλοέλεγχο μεταξύ των πολιτών και των εντολοδόχων διαχειριστών της εξουσίας.  Ο Λόγος επιβάλλει την τάξη σε αγαστή συναίνεση με την ωραιότητα και ευαρέσκεια  δημιουργώντας συνθήκες ηθικής, που αναδίδουν άρωμα ουσιαστικής ευτυχίας. Έτσι αναπτύσσεται η συνειδητή ευθύνη εθελοντικής σύγκλισης των προσπαθειών όλων.

Το οικονομικό στοιχείο διαδραματίζει το δικό του σημαντικό ρόλο, όπως άλλωστε  το Κοινωνικό, η  Δικαιοσύνη, η Εθνική άμυνα, το Θρησκευτικό , η Παιδεία κλπ. Το Πολιτικό στοιχείο έχει τον κύριο συντονιστικό ρόλο, αλλά δεν κυριαρχεί στα λοιπά, ούτε ποδηγετείται από κανένα.

 Η Δημοκρατία δεν είναι η ονομαστική εφαρμογή , κατά το δοκούν του καθενός, αλλά ένα διαρκές πρόταγμα όλων των μελών  και των οργάνων της πολιτείας. Τότε καθίσταται αρετή ολόκληρου του Λαού, ο οποίος  δημιουργεί την οντότητα  Πατρίδας άξιας σεβασμού στα πλαίσια του  Παγκόσμιου περιβάλλοντος.

     ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ.

Η οικονομική ανάπτυξη παίζει τεράστιο ρόλο στη ζωή μας. Παράγει άπειρα προϊόντα που συμβάλλουν στην ποιότητα της διαβίωσής μας. Σημαντικότατες, όμως, ανθρώπινες ανάγκες δεν καλύπτονται από την οικονομική ανάπτυξη και μόνον. Η δικαιοσύνη, η αξιοπρέπεια, η εκτίμηση, η εμπιστοσύνη, το πνεύμα καλής πίστης, η ψυχική υγεία, ο σεβασμός, η αγάπη και τόσα άλλα απαραίτητα αγαθά για την ολβιότητά μας δεν παράγονται σε κανένα  εργαστήριο χημείας ή  σε βιομηχανικό εργοστάσιο, οποιασδήποτε τεχνολογίας.

Είναι  ψυχικά και πνευματικά αγαθά, στα οποία πραγματώνονται  υψηλές αξίες, τα οποία ευδοκιμούν σε  διαφορετικής ποιότητας λειμώνες και οικοφωλεές. Είναι αναδύσεις αρμονικών ανθρώπινων σχέσεων σε κοινωνίες που δημιουργούνται με πρώτη αξία την ανθρώπινη προσωπικότητα. Αναπτύσσονται σε μια ωραία γειτονιά, όπου ο καθένας μοιράζεται τη χαρά και τη λύπη.  Στο καλό Σχολείο που πλάθει τα παιδιά μας. Στο Στράτευμα[ ναι σωστά διαβάζετε], το μεγάλο και μοναδικό Σχολειό ανδραγωγίας, που  μετουσιώνει τους νέους μας σε ώριμους και υπεύθυνους άνδρες. Πρώτιστα, όμως, καλλιεργούνται στη θαλπωρή της  αρμονικής οικογένειας, όπου  θάλλει η αγάπη, που αναπληρώνει όλες τις προϋποθέσεις ανθρώπινης συμβίωσης.

Όταν ζούμε, ως εάν οικογένεια αναδύεται η ύπατη αρετή- ισχύς συνύπαρξης. Τότε το άτομο φθάνει στην κορυφή της ανθρωπιάς του.  Στον  ανθρωπισμό,  όπου   ευδοκιμεί το εντελβάϊς, που λέγεται φιλάνθρωπη αγάπη.

 Ιδανικός δρόμος θα μου πείτε. Έχετε δίκιο. Αλλά και ως τάση και ως ιδανικό μας είναι απαραίτητο, αφού χάσαμε κάθε άλλο σκοπό μέσα στο εμπορικό κέρδος.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ.

 Τίποτε δε μας χαρίζεται εάν δεν  το αξίζουμε. Ο  στίβος της ζωής  είναι ως εάν στίβος  Ολυμπιακών Αγώνων. Η συμμετοχή μας προϋποθέτει καταβολή συνεχούς  προσπάθειας προετοιμασίας, ως πολίτες και ως Έθνος- Πατρίδα. Τα προβλήματα είναι  ποικίλα και ανυπέρβλητα για μεμονωμένα άτομα. Μόνον με την αρετή του συνανήκειν αμβλύνονται. Αρετή που αναδύεται από καλλιεργημένες ανθρώπινες φύσεις. Όχι με φόβο και καταναγκασμό, αλλά με εθελοντική εκχώρηση μέρους του εγωκεντρικού μας χώρου για την ανάπτυξη υγιούς κοινωνίας. Ασφαλώς  και θα υπάρχουν διαφορετικές απόψεις και συμφέροντα. Αλλά οι αντιπαλότητες στο μέτρο να μη  καταστρέφουν το όλον.

Με ενσυναίσθηση και σεβασμό του διπλανού, ως αξίας ισότιμης της δικής μας να μάθουμε να διεξάγουμε ειλικρινή διάλογο για την επίλυση των προβλημάτων.

Προσωπική ευτυχία χωρίς αντίστοιχη γενική δε γίνεται.

Πρώτα  να δημιουργήσουμε Πατρίδα, ως οντότητα και ύστερα να ζητήσουμε από εκείνη τη φροντίδα της.

Κανένας δεν αποποιείται τα αγαθά, που μας προσφέρει η οικονομική και τεχνολογική ανάπτυξη. Όπως κάθε πρόοδος, όμως, ενέχει και τα αρνητικά της, τα οποία μπορούμε να τα εξισορροπήσουμε με πνεύμα δικαιοσύνης και αδελφοσύνης.

Να μη θεωρείται ο άνθρωπος αντικείμενο εκμετάλλευσης. Η τεχνολογία παράγει ήδη κοτόπουλα, χωρίς…φτερά και γουρουνάκια χωρίς…μάτια!!! Γιατί εκτρέφονται ταχύτερα και με μικρότερο κόστος από τα κανονικά!!! Ας μη παραχθούν στο βωμό του κέρδους και «ανθρώπινα όντα … τυφλά στο νου και την καρδιά», ως καταναλωτές μόνον!! Η σωφροσύνη ας καθορίζει το μέτρο και το όριο. Να καταναλίσκουμε προϊόντα, που είναι όντως αγαθά. Ήτοι να έχουν αντίστοιχη αξία με τη  σπουδαιότητα  της ανάγκης μας.  Όχι προϊόντα για το  κέρδος μόνον. 

   

 Κινδυνεύουμε να μετατρέψουμε τη «βιτρίνα των καταστημάτων» σε «ιερό χώρο» και το περιεχόμενό της σε… « ακίνητο πρώτο κινούν» του Αριστοτέλη δηλ. θεό. Ο Θεός μας είναι Πάνσοφος, Παν-ωραίος και Πανάγαθος. Είναι Αγάπη. Το χρήμα είναι ουδέτερο μέσον που ο άνθρωπος εφεύρε για διευκόλυνση των συναλλαγών του. Είναι επικίνδυνο για την υπόστασή μας η  «πίστη» στο χρήμα ως εάν να είναι θεός!!!  Το Θείο μπορεί, μερικώς να αντικατασταθεί με την ανθρωπότητα. Όχι ως γένος βιολογικών  όντων, αλλά ως πνευματική αξία. Ως σοφία, ως αγάπη, ως ανθρωπινότητα. Ως ανθρωπιά και ανθρωπισμός. Ως ύπατη  ανθρώπινη αρετή. Η αγάπη της Αγάπης[η αγάπη του φιλείν και αγαπάν], που είναι η πιο καθαρή, ανυστερόβουλη και δεν εξαρτάται από το αντικείμενο αγάπης. Αρετή που αναδύεται από την ευεργετική ανατροφή [ παιδαγωγία και ανδραγωγία] σε πνεύμα πατρικού νόμου, μητρικής στοργής  και αδελφικής αγάπης. Υπέρτατο αντικείμενο αγάπης[το Αγαθό των αγαθών] είναι η Πατρίδα μας.  Ό,τι «.. πολυτιμότερο και αγιότερο …» υπάρχει[Σωκράτης] .

 Την χτίζουμε, την Πατρίδα μας, ΟΛΟΙ ΜΑΖΙ με αρμονική συνεργασία.  Εμείς οι ίδιοι, δυστυχώς την καταστρέφουμε με τις καθημερινές μας εγωκεντρικές πράξεις.

Σε ότι αφορά τους πολιτικούς, στους οποίους ανήκει το μεγάλο μερτικό ευθύνης συντονισμού, εκείνοι σε μια  υγιή δημοκρατική κοινωνία «χορεύουν», ανάλογα με το… «σκοπό», που ο Λαός επιθυμεί.

Πρώτα, λοιπόν, ο Άνθρωπος. Ο Άνθρωπος μπορεί να δημιουργήσει  υγιή ολική ανάπτυξη, από την οποία θα δημιουργηθούν κατάλληλες συνθήκες[νοοτροπία] για περαιτέρω καλλιέργεια πιο ανθρώπινων ανθρώπων. Ευτυχισμένων ανθρώπων!     


                                                                                            Δημήτρης  Μπάκας
                                                                                                     Σεπ. 2014