Η ΕΛΠΙΔΑ ΤΟ ΠΙΟ ΒΑΣΙΚΟ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΠΡΟΤΑΓΜΑ. Του Δημήτρη Μπάκα.

ΠΡΟΟΙΜΙΟ.

Ο Λόγος θα αποτελούσε την οργανωτική αρχή της αρμονίας, ήτοι θα καθόριζε, με επιταγές και απαγορεύσεις ποια θέση θα κατείχε το κάθε μέρος μέσα στο όλο. Αρμονία Λόγου και ψυχόρμητου. Αυθυποταγή των ενστικτωδών και αξερίζωτων παρωθήσεων σε ένα έλλογο σκοπό.  Παραίτηση από την άμεση ικανοποίηση για χάρη μιας ανώτερης ευτυχίας. Μια ζωή, η οποία να στηρίζεται στο μέτρο και τις αξίες. Αυτά οραματίσθηκε ο άνθρωπος, όταν θέλησε να απαλλαγεί από τα μεταφυσικά ερείσματά του και να αποκτήσει  απόλυτη ελευθερία  στις αποφάσεις του για ένα προσωπικό τρόπο ζωής.

Όμως, στην πράξη, οι αστικές αξίες θυσιάστηκαν στο βωμό του κέρδους για την άμεση ατομική μας ικανοποίηση. Πέσαμε στη  φιλαυτία, εγωτισμό με συνέπεια να φθάσουμε στο μηδενισμό. Αγνοήθηκε, ότι από το αρμονικό σύνολο αναδύονται  οι ανώτερες δυνάμεις, με τις οποίες αντιμετωπίζονται οι τεράστιες απαιτήσεις της ζωής. Η «απόλυτη ατομική ελευθερία» προκάλεσε θανάσιμο πλήγμα στην κοινωνική συνοχή. Καταλύθηκαν οι κοινωνικοί δεσμοί.  Κατέρρευσε  η εμπιστοσύνη και χάθηκε η ελπίδα.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ.

            Ζούμε σε μια μαζική, κατ΄ όνομα μόνον, κοινωνία, χωρίς οντότητα και ολιστική λειτουργία. Θεωρούμε την πραγματικότητα στα μέτρα των ατομικών μας συμφερόντων. Η καταιγίδα των πληροφοριών μάς προκαλεί αυταπάτες. Ο καθένας μας  δημιουργεί μια δική  του πραγματικότητα, η οποία ελάχιστη σχέση έχει την αντικειμενική.

      Η εσωστρέφεια μάς απομακρύνει από το διπλανό μας. Επιζητούμε περιστασιακές συμφεροντολογικές συνεργασίες και όχι φιλίες ουσίας. Δεν θεωρούμε τον άνθρωπο, ως ύπατο αγαθό, αλλά  ό,τι εκείνος περιστασιακά έχει. Το «έχειν» υπερτερεί του  «είναι».   Οι αδυναμίες του άλλου αναδεικνύονται εύκολα και αγνοούνται τα θετικά του στοιχεία. Η αδικοπραγίες των άλλων εκλαμβάνονται, ως δικαιολογία των ανομιών μας. Αμαυρώνεται εύκολα η προσωπικότητα όλων και κυριαρχούν χαρακτηρισμοί: «Όλοι» κλέβουν»! «Όλοι είναι ψεύτες»! «Όλοι ενεργούν από προσωπικό συμφέρον». «Όλοι λαδώνονται» !!! κοκ. Αλλοίμονο! Δεν υπάρχουν αξιαγάπητοι συνάνθρωποι! Και βέβαια υπάρχουν. Η εμπορευματοποίηση των πάντων προκάλεσε το μηδενισμό των ανθρώπινων αξιών. Η περιρρέουσα ατμόσφαιρα κατακλύστηκε από δυσπιστία, που δυστυχώς επηρεάζει σε τεράστιο βαθμό την νοοτροπία όλων μας και κυρίως των νέων μας.

            Η ΕΜΠΙΣΤΟΣΥΝΗ ΩΣ ΘΕΜΕΛΙΑΚΗ ΑΡΕΤΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΤΗΤΑΣ.

             Η αρμονία κάθε συνόλου ανθρώπων [ οικογένεια, κοινότητα, Πατρίδα] εξαρτάται από  το περιεχόμενο που δίνουμε στις βασικές αξίες. Στην αλήθεια, το κάλλος και  ηθικότητα. Η εμπιστοσύνη είναι η μετάβαση από την απλή γνώμη, μέσω μιας στερεής πεποίθησης, στην πίστη. Ήτοι συνιστά την αρχική κρυστάλλωση της αξίας της ιερότητας. Στην απλή της μορφή μπορεί να είναι ένα συναίσθημα ευεξίας στην επικοινωνία και τις συναναστροφές των ανθρώπων, που διευκολύνει την κοινωνική λειτουργία. Ουσιαστικότερα, όμως αναβαθμίζεται, μέσω της ειλικρίνειας, σε δεσμό μεταξύ των προσώπων, ήτοι ως αξία. Με ερείσματα την αυτοεκτίμηση και αυτοπεποίθηση  και  με γέφυρα την ενσυναίσθηση εμπεδώνεται και ανυψώνεται σε αρετή. Τότε ο «άλλος» αναδεικνύεται, ως πρόσωπο και αγαθό συνάμα. Με τη συμβολή της εμπιστοσύνης αναπτύσσονται μεταξύ των προσώπων η φιλότητα, η αδελφοσύνη, η χωρίς υστεροβουλία αγάπη  και τελικά η ελπίδα ήτοι το οξυγόνο της ζωής μας.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ.

Η εμπιστοσύνη, ως ποιότητα[αξία] ιερότητας συνιστά το βασικό δεσμό στερεότητας κάθε ανθρώπινου συνόλου. Εάν η εμπιστοσύνη μηδενισθεί το σύνολο καταρρέει. Ο βέβαιος μηδενισμός της εμπιστοσύνης επέρχεται σε περιπτώσεις  στρέβλωσης της πραγματικότητας[αυταπάτες], έλλειψης ευπρέπειας και κακοήθειας, οπότε αναπτύσσεται ο επικίνδυνος εγωτισμός και εκλείπει η ενσυναίσθηση δηλαδή η βασική αρετή  του να μπαίνει ο ένας στη θέση του άλλου. Χείριστη συνέπεια είναι η «ανάδειξη», ως κυρίαρχων ατόμων στην Κοινωνία εκείνων, που δεν αποπνέουν εμπιστοσύνη, οπότε επικρατεί μια απέραντη δυσπιστία, αβεβαιότητα και  αντιπαλότητα. Τότε ο διάχυτος φόβος και τρόμος  μηδενίζει κάθε υγειές κοινωνικό φαινόμενο. Σε αυτό το δραματικό σημείο απελπισίας τείνει να φθάσει[εάν δεν έχει φθάσει!] η μαζικού χαρακτήρα κοινωνία μας.

Το μόνο αντίδοτο στην αβεβαιότητα και  στο φόβο είναι η ελπίδα, η οποία αναδύεται από την αγάπη  και την αδελφοσύνη, που με τη σειρά τους αναδύονται από την εμπιστοσύνη, ως ανάδυση της αρμονικής σύνθεσης της αλήθειας, της ωραιότητας και της καλοσύνης.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ.

    Η ανάγκη είναι επιτακτική όσο ποτέ. Η αβεβαιότητα, ο φόβος ακόμη και ο τρόμος για την αυριανή μέρα μάς έχουν καταστρέψει τη ζωή.  Κάθε ατομική ευτυχία μέσα στην οδύνη του διπλανού μας είναι πάντοτε προσωρινή. Ο διπλανός μας δεν πρέπει να θεωρείται αντίπαλος, αλλά συνοδοιπόρος και αρωγός μας. Οφείλουμε  να βλέπουμε  τα αληθινά, τα ωραία και καλά του στοιχεία που έχει, όπως και εμείς, φυσικά, έχουμε.

Οι σωστοί και δίκαιοι νόμοι εδραιώνουν την αμοιβαία εμπιστοσύνη. Δεν αρκεί όμως η δια της βίας επιβολή τους. Απαιτείται η ενσυνείδητη εφαρμογή τους. Απαραίτητη είναι  και η αιδώς  για αποφυγή της προσβολής της προσωπικής μας τιμής, η οποία, δυστυχώς, αργεί. Απαιτείται ο  πρακτικός λόγος, ο εθισμός και η αντίστοιχη καλλιέργεια. Προπαντός,  όμως,  απαιτείται η τεράστια ψυχική δύναμη  να ξεφύγουμε, ενσυνείδητα, από το εύκολο και να στραφούμε σε εκείνο που αξίζει, αλλά είναι πιο δύσκολο.

Όλα αυτά τα προαπαιτούμενα είναι θέματα ολιστικής παιδείας που θεωρεί ως ύπατη αξία τον Άνθρωπο και συνδυάζει τις γνώσεις με την ηθική συγκρότηση για ένα ανθρώπινο γίγνεσθαι.  Ήτοι συμπεριλαμβάνει την αγωγή{εκ του ρήματος άγω, λατινικό educere, που σημαίνει οδηγώ το παιδί έξω από τον εαυτό του, το παρακινώ να αυτοδομηθεί και του παρέχω τα μέσα για να το επιτύχει. Ο βασικός σκοπός της κοινωνίας. Σταδιακά μετατρέψαμε αυτό το ρόλο σε μια παροχή γνώσης, [τροφής], για να αντεπεξέλθει στον ανταγωνισμό. Το educere [οδηγώ έξω από] υποβαθμίστηκε σε educare=τρέφω}.

Εφόσον ο Άνθρωπος αποφασίσει να μην είναι αντικατοπτρισμός του Υπέρτατου Όντος[  Πανσόφου, Πανωραίου και Πανάγαθου] που συνιστά την μεταφυσική Πηγή Ελπίδας , αλλά να στηριχτεί στις δικές του δυνάμεις για τη  διαμόρφωση της ζωής του, τότε οφείλει δια της ολιστικής παιδείας να μάθει να σκέπτεται , να συναισθάνεται και να ενεργεί κατά ένα συμβατό με τον συνάνθρωπό του τρόπο για να οικοδομηθεί η αμοιβαία εμπιστοσύνη αναζητώντας  οδούς   προς τις τρεις θεμελιακές αξίες:

·         την σοφία, από την οποία αναδύεται η αντικειμενική αλήθεια,

·         το κάλλος, από το οποίο αναδύεται η γενικότερη ευαρέσκεια και

·         την αρετή, από την οποία αναδύεται η ευρύτερη ολβιότητα.

Γιατί η εμπιστοσύνη συνιστά την ικανή και αναγκαία συνθήκη αγαστής συμβίωσης και σύμπραξης των πολλών, από την οποία και μόνον αναδύεται η πολυπόθητη ελπίδα για ένα πιο ευοίωνο μέλλον της Κοινωνίας μας.

Σε αυτό το βασικό ανθρώπινο πρόταγμα, την ελπίδα, το  οξυγόνο της ζωής μας, ευελπιστεί να συμβάλλει, με τις όποιες πνευματικές δυνάμεις αποκτήσει, η ΚΙΒΩΤΟΣ ΟΛΙΣΤΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΕΝΟΠΛΩΝ ΔΥΝΑΜΕΩΝ.

                                                                                     Δημήτρης  Κ. Μπάκας

                                                                                         Δεκέμβριος  2015                                                                                             

Αρετή του συνυπάρχειν [amae]. του Δημητρίου Μπάκα

  Είναι η ικανότητα για συμμετοχή, ώστε να δημιουργηθούν εκείνες οι απόλυτα αναγκαίες συνθήκες, που όταν συντρέξουν  λαμβάνει χώρα η μεταστοιχείωση, μετουσίωση και μετάλλαξη όλων των μερών σε μια  σύνθεση με νέα χαρακτηριστικά. Τότε το όλον λαμβάνει μορφή με δικό του περιεχόμενο και δυνατότητες. Τότε το συνονθύλευμα μετατρέπεται σε ομάδα. Τότε υπάρχει και ουσιαστικά  το «είναι» της Κοινωνίας. Τότε μπορούμε να μιλάμε για ομάδα, οικογένεια, κοινωνία,  έθνος και Πατρίδα. Είναι τότε που έχουμε μπει στα πλαίσια της ηθικής συνύπαρξης. Τότε που νοιώθουμε τον άλλο, ως εαυτό. Τότε που στην αξιοπρέπεια του άλλου καθρεφτίζουμε τη δική μας αξιοπρέπεια και κάθε περιορισμός δικός μας είναι έκφανση και αποδέσμευση ελευθερίας εσωτερικής. Τότε που η αγάπη αναδύεται.

 Τότε που τα προβλήματα γίνονται πιο ευεπίλυτα.

Πότε όμως συμβαίνει αυτό για ένα σύνολο  ανθρώπων; Η ιαπωνική λέξη amae , θαρρώ, ότι μας δίνει την πιο ωραία διατύπωση. Είναι η μαγική, θα έλεγα στιγμή, κατά την οποία νοιώθουμε το υπέροχο συναίσθημα : ότι ανήκουμε σε ένα σύνολο, το οποίο μας θέλει αλλά και εμείς θέλουμε να ανήκουμε. Το ιδεόγραμμα της ιαπωνικής γλώσσας παρουσιάζει τη μητέρα να κρατάει στην αγκαλιά της το μωρό της! Είναι η κορυφαία εκείνη στιγμή, κατά την οποία το μωρό αισθάνεται τη μεγαλύτερη στοργή και ασφάλεια και η μητέρα κρατάει ό,τι πολυτιμότερο έχει στη ζωή.

   Όντως συμφωνούμε όλοι μας, ότι δεν υπάρχει ωραιότερο συναίσθημα από το να γυρίζεις σπίτι σου, που τόσο ο ίδιος θέλεις και να νοιώθεις την αγάπη όλης της οικογένειάς σου. Ή να πηγαίνεις  στο χώρο της εργασίας σου και να αισθάνεσαι, ότι και οι συνεργάτες σου σε περιμένουν με λαχτάρα να είσαι κοντά τους. Ή ακόμη και αν είστε μακριά τους θα επιθυμούσανε να σε έχουν δίπλα τους και ανάμεσά τους.

    Τον  αρχέτυπο αυτόν ανθρώπινο δεσμό μεταξύ των ανθρώπων οφείλουμε να καλλιεργήσουμε  σήμερα. Σήμερα που η ανθρωπότητα πήρε τόσο μεγάλη , σε όλη τη Γη , έκταση , η οποία ξεφεύγει από τα όρια της ατομικής  σύλληψης και ισχύος- δράσης. Μόνον μια   ευρύτερη συμμετοχική αλλά και αρμονική δράση μπορεί να φέρει θετικά αποτελέσματα.

 Ήδη βρισκόμαστε στο πεδίο της σημερινής έννοιας της ηθικής ,δηλαδή στο διαλογικό χαραχτήρα της δημοκρατικής, ποιοτικής, συνύπαρξης.  Ο διαλογικός τρόπος επικοινωνίας και επίλυση των διαφορών, που παρά τα όσα στοιχεία ανωριμότητας  συναντάμε καθημερινά, ειδικά στη χώρα μας ,  είναι ο μόνος ηθικός δρόμος πορείας μας. Κοντολογίς η άσκηση και αγωγή, όλων μας, για τη   δημιουργία κοινωνικής  συνείδησης, που να ενώνει με συμπληρωματικό τρόπο ανταγωνιστικούς όρους: συναίρεση/ σύγκρουση, ελευθερία-ισότητα-αδελφοσύνη ,δικαιώματα/ υποχρεώσεις, εθνική ενότητα/κοινωνικοί και ιδεολογικοί ανταγωνισμοί.

Η αναγέννηση της κοινωνίας προϋποθέτει αναγέννηση του ατόμου , ως νέα έννοια του πολίτη και μέλους της σύγχρονης κοινωνίας. Προϋπόθεση είναι όμως η ανάπτυξη της αλληλεγγύης και αυτή είναι συνυφασμένη με την εμπιστοσύνη και το αίσθημα ευθύνης δηλαδή με την ανάπτυξη μιας ανθρωπο-ηθικής.

Ορίστε πάλι μπροστά μας  η ολιστική παιδεία του ατόμου, ως απόλυτη ανάγκη.

                                                                                               Δημήτρης Μπάκας

                                                                                                    11 Οκτ. 2015

«….. ΠΕΡΙ ΠΑΤΡΗΣ» του Δημητρίου Μπάκα

ΠΡΟΟΙΜΟ

Οκτώβριος 2015. Το φθινόπωρο σε εξέλιξη. Η Φύση πλημμυρισμένη με θαυμάσια ζεστά χρώματα μας ανοίγει τη διάθεση για ζωή. Μήνας  ξεχωριστός γιατί γιορτάζουμε μία από τις δύο μεγάλες  Εθνικές μας Επετείους. Την 28 Οκτ. 1940. Στις μνήμες μας ζωντανεύει το μεγαλειώδες «Έπος του 40». Οι ψυχές μας αναριγούν από το μεγαλείο της γενιάς του «Ελληνικού Θαύματος» που εξανάγκασε την ανθρωπότητα ολόκληρη να υποκλιθεί στο γιγάντιο άθλο ενός μικρού σε μέγεθος λαού, ο οποίος περιέλουσε με ανείπωτη καταισχύνη έναν επηρμένο  φασιστικό και κατακτητικό Γίγαντα.

 Τα χείλη μας  ψελλίζουν με υμνητική υπερηφάνεια: «...αι  ημέτεραι Δυνάμεις αμύνονται του Πατρίου εδάφους»!

Και όμως εκείνος ο ψυχικός παλμός μεταπίπτει σε θλίψη όταν ο νους μας στρέφεται στη σημερινή ελληνική πραγματικότητα. Σήμερα η Πατρίδα μας δεν βρίσκεται στην τιμητική θέση που ιστορικά της ανήκει. Τα παιδιά Της δεν νιώθουν την ίδια υπερηφάνεια-αγάπη  και ασφάλεια παίρνουν κομματιών τους  προς άγνωστη κατεύθυνση για επιβίωση.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Ο άμεσα ορατός εξωτερικός κίνδυνος από ένστικτο αυτοσυντήρησης μας συσπειρώνει, αρκεί να είμαστε ψυχικά προετοιμασμένοι, όπως η γενιά του 40. Μόλις, όμως, σιγήσουν του πολέμου οι σειρήνες, τότε ο ένας  στρέφεται κατά του άλλου, γιατί αφανίζεται το υπέροχο συναίσθημα της αδελφοσύνης, το οποίο προσδίδει ουσιαστική οντότητα στην έννοια της Πατρίδας. Ο διπλανός μας γίνεται αντίπαλος και εχθρός ακόμη. Όχι συνεργάτης και συνοδοιπόρος. Δίνουμε «μάχες» μεταξύ μας, ως άτομα ή παρατάξεις, με  κριτήριο το  προσωπικό μας συμφέρον, λησμονώντας το καλό της Πατρίδας. Δυστυχώς στο κυνήγι της απόλαυσης της ατομικής ευμάρειας λησμονούμε τη μεγάλη αλήθεια, ότι το προσωπικό συμφέρον είναι απόλυτα συνυφασμένο με το ευρύτερο καλό και ειδικά από την ύπαρξη της Πατρίδας μας. Οι δυνάμεις εθνικής συνοχής, οι αξίες μας, ξεθωριάζουν και η κοινωνία λαμβάνει μαζικό χαραχτήρα και καθίσταται ένα απλό συνονθύλευμα.

            Η έννοια της φιλοπατρίας, η αγάπη για την Πατρίδα, την οποία οι πρόγονοί μας θεωρούσαν, ως ύπατη αρετή, ουσιαστικά απαλείφεται από το λεξιλόγιό μας και, δυστυχώς, από την συνείδησή μας. Η φιλοπατρία μεταλλάχθηκε σε πατριωτισμό [αντιδάνειο του γαλλικού patriotisme]. Ο εθνισμός διαστρεβλώθηκε σε εθνικισμό και κακοποιήθηκε σε σωβινισμό(2) που τελικά αντιπαρατάχτηκε με τον διεθνισμό και δυστυχώς απώλεσε κάθε αγνό συναίσθημα αγάπης προς  την Πατρίδα.

ΓΙΑΤΙ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ;

Η δημοκρατία ανήκει στις έννοιες που συνεχώς μετεξελίσσονται γιατί ανήκουν στην ιστορία. Προϋποθέτει την ύπαρξη ενός δήμου, δηλαδή συνόλου πολιτών με ελάχιστα κοινά στοιχεία πολιτισμικής καλλιέργειας και αισθημάτων. Τα όρια της αγνής δημοκρατίας και «ψευδοδημοκρατίας» είναι δυσδιάκριτα. Η δημοκρατία, ως αυταξία, σε ποικίλες εκδόσεις και εφαρμογές, τείνει να εξελιχθεί σε οικουμενική πολιτική γλώσσα. Οι άνθρωποι σε οποιαδήποτε χώρα του πλανήτη έχουν λόγο να την θεωρούν πολύτιμη. Μπορεί να μην εξασφαλίζει πάντοτε την καλύτερη οικονομική ανάπτυξη, αλλά ευνοεί την «ανάπτυξη του ανθρώπου». Αναπτύσσει την ενσυναίσθηση και την σεμνότητα  καταστέλλοντας την αλαζονεία.  Μπορεί να δώσει άνθη και καρπούς σε κάθε πτυχή του δημόσιου και ιδιωτικού βίου. Δίνει στους ανθρώπους την ελπίδα, ότι μπορούν να ζήσουν με ανοιχτή διασταύρωση επιχειρημάτων, με συμβιβαστικές λύσεις και μεταρρυθμίσεις, με πειθώ απαλλαγμένοι από την κατάρα της βίας και της αναξιοκρατίας.  Κύρια χαρακτηριστικά ευρωστίας της δημοκρατίας είναι οι μετατοπίσεις ατόμων και κοινωνικών ομάδων και  η διεξαγωγή των καθαρών εκλογών κατά τακτά χρονικά διαστήματα.

Το μεγάλο πλεονέκτημα της δημοκρατίας είναι η ικανότητα να λύνει προβλήματα ενθαρρύνοντας τη μάθηση και την καινοτομία, οι οποίες βασίζονται στην ελεύθερη κυκλοφορία κοινωνικά χρήσιμης γνώσης αναπτύσσοντας μια αυτοβελτίωση του ανθρώπου με τάση να αντιμετωπίζει τους συνανθρώπους του ως ίσους.

Η δημοκρατία, ως ιδεώδες απαιτεί πολύ περισσότερα από όσα μπορεί να δώσει ένας πολίτης. Η πραγματικότητα είναι πάντα διαφορετική από την ιδέα. Οι αποκλίσεις μεταξύ υποσχέσεων και πενιχρών αποτελεσμάτων απογοητεύουν τους πολλούς, οι οποίοι δεν πείθονται πλέον εύκολα ότι το μέλλον μας επιφυλάσσει μια δημοκρατία πιο υγιούς μορφής.  Σε ένα υγιές δημοκρατικό σύστημα ο φαύλος δεν μπορεί να βλάψει τη χώρα. Σε μια κακή, όμως, δημοκρατία ακόμα και οι ενάρετοι πολίτες δεν μπορούν να δρουν προς όφελος του συνόλου. Η δημοκρατία απαιτεί πρόσωπα με αυτοοργάνωση, αυτοδιαχείριση.

ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΟ ΚΑΙ ΤΟ ΠΝΕΥΜΑ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΤΗΤΑΣ

            Το πρόσωπο είναι η οντότητα, που καθιστά εφικτή την ανάδυση(3) του πνεύματος ανθρωπινότητας, ήτοι το σημείο σύγκλισης όλων των ετερογενών ενεργημάτων [σκέψης, ανάμνησης, κρίσης, αντίληψης, συναισθημάτων, ορμέμφυτων(4), αρετών]. Η ειδοποιός διαφορά του ανθρώπου από τα άλλα έμβια όντα. Το πνεύμα καθιστά τον άνθρωπο υποκείμενο που παράγει αξίες, όπως συνείδηση, αυτοκυριαρχία, βούληση, αυτοθεμελίωση, αυτεξούσιο, ελευθερία, ευθύνη κοκ. Η επενέργεια και η ακτινοβολία του προσώπου στον κόσμο υπερβαίνει τα όρια της χρονικής εμφάνισης του ατομικού ή συλλογικού προσώπου[λαού, κοινότητας κλπ].

Η ζωή και το πνεύμα συναντιούνται ως αντιπαρατιθέμενα, αλλά αλληλέγγυα συνάμα. Η ίδια ζωή δεν κάνει επιλογές αλλά διαθέτει ενέργεια που χρειάζεται το πνεύμα για να εκδηλωθεί. Ως ανάδυση  το πνεύμα μπορεί να υποβάλλει, να καθοδηγεί και να προσανατολίζει τη ζωή. Με το πνεύμα του ο άνθρωπος καθίσταται πανίσχυρος, καθόσον τοποθετεί τον εαυτό του έναντι του φυσικού κόσμου, μπορεί να τον γνωρίσει, αλλά και να τον στρέψει εναντίον του κόσμου, καθόσον του παρέχεται η δυνατότητα να αποδεσμευτεί από την οργανική πίεση της ζωής και από την κυριαρχία των ζωτικών επιθυμιών ακόμη και του λογικού του. Έτσι μπορεί να επιχειρεί μια άρση της πραγματικότητας. Το πνεύμα ανθρωπινότητας τού δίνει δυνατότητα για ελευθερία, αντικειμενικότητα,  απεριόριστη εκτατικότητα, σύλληψη ιδεών και της αιωνιότητας.

Ο άνθρωπος, ως έμβιο ον, υπόκειται σε δεσμεύσεις. Αλλά ως πρόσωπο είναι το ον που  καθίσταται ανώτερο του εαυτού του και του κόσμου και  είναι σε θέση να καταργήσει και τη ζωή του την ίδια στην επιδίωξη μιας αξίας. Ήτοι, το πνεύμα όχι απλά  διακρίνεται ουσιωδώς από τη ζωή, αλλά και ορθώνεται συχνά ενάντιά της.

            ΤΟ ΠΑΡΑΔΟΞΟ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗΣ ΙΣΟΤΗΤΗΤΑΣ. 

Μπορεί η αρχή της ισότητας να είναι για τη δημοκρατία κάτι σαν το αλάτι για τη θάλασσα, αλλά δεν μπορεί να εφαρμοστεί με τον ίδιο τρόπο, ανεξάρτητα από τις ιδιαίτερες συνθήκες. Δημοκρατία δεν σημαίνει ισοπέδωση και ομοιομορφία, αλλά ενότητα στην ποικιλομορφία, κατά το παράδειγμα της φύσης.

 Η δημοκρατία αρχίζει από τη στιγμή που θεωρούμε ότι οι άνθρωποι γεννιούνται και παραμένουν ελεύθεροι και ίσοι σε δικαιώματα συνεπώς πολιτικά ταυτόσημοι. «Ένας άνθρωπος μία ψήφος» [Μπένθαμ](5) Η απόλυτη ισότητα  είναι ανέφικτη. Υπάρχουν πολλά είδη ισότητας. Στην πολιτική ισότητα αναπτύσσεται μια πρωτόγνωρη  πολυπλοκότητα, καθόσον είμαστε συγχρόνως ταυτόσημοι και μη συγκρίσιμοι[λόγω ιδιαίτερων χαρακτηριστικών]. Είμαστε ταυτόσημοι με όλους τους άλλους, διότι πλέον δεν πιστεύουμε πως υπάρχουν διαφορές φύσεως ανάμεσα στους ανθρώπους. Εντούτοις είμαστε  μη συγκρίσιμοι, καθόσον ο ένας δεν μπορεί να αντικαταστήσει τον άλλον. Αναγνωρίζεται μια ταυτότητα του προσώπου που δεν ανάγεται στην ταυτότητα του πολίτη με αποτέλεσμα να θεωρούμε μεν ότι είμαστε πολιτικά ή νομικά ταυτόσημοι αλλά όχι και προσωπικά ταυτόσημοι. Αυτό είναι το παράδοξο της δημοκρατικής ισότητας, ήτοι εμπεριέχει και την απόλυτη διαφορά, την μη συγκρισιμότητα των προσώπων.

Η ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ, ΤΟ ΥΠΑΤΟ ΑΓΑΘΟ

Η ελευθερία αναφέρεται συνήθως στο «αυτεξούσιο», που θεωρείται το πλέον ειδικό γνώρισμα της ανθρώπινης συνθήκης. Εντούτοις επειδή ένα άγνωστο κομμάτι του εαυτού μας δεν ελέγχεται άμεσα, όπως το ασυνείδητο [ψυχικό, βιολογικό και κοινωνικό] οδηγούμαστε, εκ πρώτης όψεως, στο συμπέρασμα ότι το αυτεξούσιο πρόκειται για αυταπάτη. Απόλυτη [πολιτική -κοινωνική] ελευθερία δεν είναι εφικτή. Η μόνη ξεχωριστή ελευθερία κρίσεως και πράξεως είναι αυτή που αναδύεται από το ανθρώπινο πνεύμα που καθορίζει τις αξίες του, οι οποίες  ριζώνουν στην ανθρώπινη συνείδηση. Κοντολογίς, η δύναμη του  πνεύματός του  καθιστά τον άνθρωπο ελεύθερο και όχι οι βιολογικές ιδιότητές του.

 

Ο ΓΡΙΦΟΣ ΤΗΣ ΑΛΗΘΕΙΑΣ

Η αλήθεια είναι μια έννοια που δεν είναι δυνατόν να οριστεί με ακρίβεια, όπως συμβαίνει και με το κάλλος και το αγαθό. Αληθινά πράγματα αντιλαμβανόμαστε, όχι την όλη αλήθεια, γιατί τα όριά της χάνονται στο άγνωστο άπειρο που δεν συλλαμβάνεται από τον ανθρώπινο νου. Εντούτοις χωρίς την αίσθηση της αλήθειας δεν μπορούμε να ζήσουμε. “Cogito ergo sum”[«σκέπτομαι(…αμφιβάλλω, νοώ, αισθάνομαι…) άρα υπάρχω». Καρτέσιος]. Όταν χάσουμε την γνωστική πλευρά της ζωής δεν βρισκόμαστε στην πραγματικότητα και  νεκρώνεται η υπόστασή μας. Δεν είναι ο κόσμος που διαφέρει. Διαφέρουν οι άνθρωποι που αντιλαμβάνονται αυτόν τον κόσμο. Κοντολογίς ο κόσμος μας είναι, όπως τον φτιάνομε εμείς οι ίδιοι. Είναι βασική αρετή η ικανότητα να διακρίνουμε την πραγματικότητα. Ο Πασκάλ είχε διαπιστώσει την τεράστια δυσκολία της αντίληψης της πραγματικότητας: «Καθώς όλα τα πράγματα είναι προκαλούμενα και προκαλούντα, βοηθούμενα και βοηθούντα, έμμεσα και άμεσα, επικοινωνούν δε όλα μέσω ενός φυσικού και ανεπαίσθητου δεσμού, που ενώνει τα πιο απομακρυσμένα και διαφορετικά, μου είναι αδύνατον να γνωρίσω τα τμήματα δίχως να γνωρίσω το όλον, όπως επίσης και να γνωρίσω το όλον δίχως να γνωρίσω ιδιαιτέρως τα τμήματα».

 Απαιτείται  διαρκής και ολιστική θεώρηση των αλληλοεπιδράσεων μερών και όλου.

ΓΙΑΤΙ “ΠΡΩΤΑ Η ΠΑΤΡΙΔΑ”;

«Δε ζει χωρίς Πατρίδα η ανθρώπινη ψυχή» [Κωστής Παλαμάς].

Η Πατρίδα είναι μια πολυσύνθετη και πολύπλοκη  οντότητα, καθόσον μέλη της είναι άνθρωποι με άπειρες ετερογενείς επιθυμίες και βουλήσεις. Το Έθνος, ως ανθρώπινο σύνολο στηρίζεται κατά βάση στο συναίσθημα που παγιώνεται σε εθνική συνείδηση. Το Κράτος και η Πολιτεία, κυρίως, θεμελιώνονται στην ορθολογικότητα, που  επιβάλλει τις ανθρώπινες συμβατικές υποχρεώσεις. Οι δεσμοί ηθικής υφής συνιστούν τις δυνάμεις συνοχής των κοινοτήτων και κοινωνιών.  Η Πατρίδα υπερκαλύπτει τις λοιπές ενώσεις ανθρώπων. Αναδύεται σε ανώτερο ψυχικό επίπεδο εκεί, όπου κρυσταλλώνονται οι πεποιθήσεις και τα «πιστεύω». Στην αξία της ιερότητας. Η Πατρίδα είναι, ως εάν  οικογένεια, γι’ αυτό και παράγει νέες ποιότητες και ενέργεια που αδυνατούν τα άτομα. Η ιερότητα μετουσιώνει τον γεννήτορα σε πατέρα και μητέρα.  Τον πλησίον σε αδελφό. Την  συνύπαρξη σε αδελφοσύνη, η οποία  μπορεί να συνθέσει τις αντιθέσεις που ανακύπτουν από τις απαιτήσεις της ελευθερίας και της ισότητας των ατόμων.

Την υπόσταση της Πατρίδας συνέχει το βιωματικό  συναίσθημα, ότι ανήκομε σε ένα σύνολο, στο οποίο θέλουμε να ανήκουμε και εκείνο μας δέχεται με αγάπη ως μέλος του [amae](6).  Τότε αναδύονται η ευπείθεια, η αυτοπειθαρχία, η εμπιστοσύνη, η αγάπη. Η Πατρίδα είναι αρμονική σύνθεση τεράστιας ποικιλότητας σε ενότητα. Το διαρκές πρόταγμα είναι να ξεπεραστεί ο εγωτισμός και να θεωρήσουμε ως αξία το αρμονικό συνανήκειν! Αυτό απαιτεί θέληση που απορρέει από το εάν θεωρούμε ως αξία την ύπαρξη υγιούς πατρίδας.

 Μόνον η Πατρίδα καθιστά το άτομο Πρόσωπο. Η ελληνική γλώσσα, ετυμολογικά, σηματοδοτεί την έννοια της Πατρίδας, ως την ωραιότερη σύνθεση των κοινών ρόλων του  πατέρα και μητέρας. Πατρική αυστηρότητα και ισχύς μαζί με μητρική αγάπη και φροντίδα. Ύπατος εξουσιαστής ο Νόμος, ο μόνος, που εξασφαλίζει τα ανθρώπινα και πολιτικά δικαιώματά μας, την ελευθερία μας, αφού και εμείς τηρούμε  τις υποχρεώσεις μας φυσικά. Πατρίδα σεβαστή στους άλλους, που σημαίνει σεβαστή πρώτα σε εμάς. Εμείς, με ορθή κρίση να εκλέγουμε τους άξιους ηγέτες μας και εκείνοι να διαχειρίζονται την εξουσία για το καλό όλων. Πατρίδα ευυπόληπτη και αξιοπρεπή. Όχι απομονωμένη και τυφλή. Τέτοια, όμως,  Πατρίδα δημιουργούν, όχι τα άτομα, αλλά οι σωστοί πολίτες, που αντίστοιχα πλάθονται  με τη δοκιμασμένη ολιστική παιδεία.

Το «αμύνεσθαι περί Πάτρης είναι προσωποπαγές δικό μας καθήκον όλων μας. Η εξασφάλιση της υπόστασης της Πατρίδας σημαίνει: Το  συμφέρον του όλου  υπερτερεί του ατομικού. Με ευπείθεια τηρούμε τους νόμους της και δεν νομιμοποιούμαστε  να τους παραβιάζουμε επειδή κάποιος άλλος τους παραβιάζει. Αναθέτουμε την εξουσία στους ικανούς, που υπηρετούν το συμφέρον της Πατρίδας, οπότε ωφελούνται οι πολλοί και τόσα άλλα γνωστά και απλά ,αλλά δύσκολα!! Από τη διαρκή εξασφάλιση των συνόρων μέχρι την καθαριότητα της αυλής του σπιτιού μας.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

*   Πατρίδα είναι η ικανή και αναγκαία προϋπόθεση για ανάπτυξη όλων των λοιπών αγαθών [δημοκρατία, ελευθερία, ανθρώπινα δικαιώματα, ευημερία].

*   Ο ορίζοντας της πατρίδας, που πρέπει να είναι ανοιχτός στον ευρύτερο παγκόσμιο σκηνικό, συνιστά τον πιο ιδανικό ζωτικό χώρο για αλήθεια , κάλλος και αγαθότητα.

*   Το έθνος - κράτος ακόμη και στο σημερινό πολλαπλά παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον διατηρεί τη μεγάλη σημασία του για τον πολίτη. Έστω και με τη μορφή του «συνταγματικού πατριωτισμού»(7) [Χάμπερμας], θα παραμένει ως οντότητα, όπως οι άνθρωποι, ως πρόσωπα, παραμένουν υποκείμενα ευθύνης και ηθικής μέσα σε μια κοινωνία. Το αίσθημα συμμετοχής θα ορίζεται με βάση την υγιή μορφή δημοκρατίας.

*   Οι γενεές δεν χωρίζονται μεταξύ τους. Η καθεμιά φέρνει μέσα της όλες τις προηγούμενες και τις επόμενες.

*   Ακόμη και η υγιής  δημοκρατία στην ειρήνη είναι ευάλωτη σε μια εσωτερική εντροπία(8), που οφείλεται στο εκρηκτικό μείγμα άγνοιας και επιθυμιών, από το οποίο αναδύονται οι επικίνδυνες αυταπάτες.

*    Ο άνθρωπος, ουσιαστικά, είναι  όμηρος σε ένα θανάσιμο εναγκαλισμό στα πλοκάμια της μηχανιστικής πολυπλοκότητας. Αναζητώντας την ευτυχία προκάλεσε τεχνητές και ανεκπλήρωτες  επιθυμίες και έχασε τα ανθρώπινα χαρακτηριστικά του. Μόνον ο άνθρωπος, όμως,  μπορεί να σώσει τον Άνθρωπο. Όχι ο νέος «θεός», που λέγεται χρήμα. Ως μέσον είναι το πιο αποτελεσματικό που έχει δημιουργήσει ο άνθρωπος. Το χρήμα, όμως, είναι  το πιο ουδέτερο μέσο. Μετριέται με την ποσότητα και όχι με την ηθική ποιότητα. Έτσι πλήττει θανάσιμα την ανθρωπινότατα. Ο άνθρωπος από αυτοσκοπός κατέστη δούλος του χρήματος, ήτοι πράγμα, αριθμός, εργαλείο και άθυρμα (9) έρμαιο σε κάθε είδους μερκαντιλισμό(10).

*    Η ολιστική παιδεία μπορεί να σώσει τον άνθρωπο από το θανάσιμο εναγκαλισμό του χρήματος. Είναι καθήκον όλων μας. Γιατί κοσμεί τον άνθρωπο με πειθαρχία και  αρετή, τον μορφώνει σε δημοκρατικό πολίτη και τον προικίζει με την φιλοπατρία. Παιδεία, όπως οι  πρόγονοί μας εμπνεύσθηκαν και  θεμελίωσαν και  αφού εμπλουτίσθηκε στην εξέλιξή της με τις πνευματικές εμπειρίες της ανθρώπινης ιστορίας τείνει να κατακτήσει τον Πλανήτη ολόκληρο.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Η Πατρίδα συνιστά τον πιο γόνιμο ζωτικό χώρο για ανάπτυξη του σημερινού και μελλοντικού ανθρώπου, καθόσον συνιστά έναν ρεαλιστικό έμπεδο μέγεθος κοινοτικής και κοινωνικής οντότητας από την οποία αναδύονται η ευαρέσκεια και η δυνατότητα εξασφάλισης όλων των  ανθρώπινων αγαθών. Κρυσταλλώνεται μέσα στην ιστορική διαδρομή και συνάμα εκφράζει ένα ευαγές μέλλον των επόμενων γενεών. Ξεπερνάει το κατώφλι της ιερότητας και εισέρχεται στην αγιότητα. «…απάντων τιμιώτερον και αγιότερον …εστί η πατρίς..»[Σωκράτης].

Η φιλοπατρία είναι πρώτιστη αρετή. Μια ανυπέρβλητη  δύναμη αγάπης. «Αγαπώ τα τέκνα μου, αλλά την πατρίδα μου πιο πολύ και από αυτά την αγαπώ»[Πλούταρχος]. Όπως  κάθε αρετή αναδύεται από την αρμονική σύνθεση πολλών αξιών[συνυπάρχειν, κοινά πιστεύω, φιλότητα, ελπίδα, μελλοντική προσδοκία, καθήκον..]. Πηγάζει ως αυτόνομη βούληση από το πανίσχυρο ανθρώπινο πνεύμα, γι΄αυτό συνιστά  ειδοποιό δυνατότητα-αρετή. Καθιστά το άνθρωπο αυτόνομο  και υπερβαίνει  τον έρωτα και την ανθρώπινη φιλία εγγίζοντας  τα όρια της αγάπης για αγάπη προς κάτι το ιερό και άγιο.

Αυτή η πελώρια δύναμη της φιλοπατρίας που έχει σε πολλές  περιπτώσεις και χαρακτήρα αυτοθυσίας, αναδύεται αποκλειστικά και μόνον από ένα πνεύμα ανθρωπινότητας που έχει ωριμάσει ολιστικά στο ανθρώπινο είναι. Τα ορμέμφυτα, τα αισθήματα, τα συναισθήματα, το ασυνείδητο και υποσυνείδητο μαζί με το Λόγο και τη συνείδηση συγκλίνουν σε ένα όλον, απόπου αναδύεται η μοναδική πνευματική συγκίνηση της ανθρώπινης ψυχής που κατευθύνει την πράξη κόντρα στις επιθυμίες της ζωής προς το μεγαλείο της Πατρίδας. Ήτοι την  ολιστική ανάπτυξή Της[ οικονομική, κοινωνική, παιδευτική…].

 Παρά τον χαραχτήρα αυτοθυσίας η φιλοπατρία, ως ύπατη αξία, ανταποδίδει στην ανθρώπινη ψυχή την ανείπωτη πλήρωση της εκτέλεσης του κορυφαίου  καθήκοντος , που η ίδια επέλεξε απέναντι στους προγόνους και τους επιγόνους, τουτέστιν απέναντι στον ίδιο τον   εαυτό της, ως αυτόνομο πρόσωπο-πολίτης της δικής του Πατρίδας.

Αυτή η ύπατη αρετή της φιλοπατρίας ευδοκιμεί και ανθίζει στα εδάφη του ανθρώπινου είναι που καλλιεργούνται με την ολιστική παιδεία, καθόσον «Η Παιδεία καθάπερ ευδαίμων χώρα, πάντα τα αγαθά φέρει»[Σωκράτης]. Η  παιδεία και αγωγή, η οποία αρχίζει από την κούνια με το πρώτο χαμόγελο της μάνας, χτίζεται  στο σχολείο  και δια βίου φθάνει μέχρι το πέρας  στην αυτοπραγμάτωση.

Αυτός είναι και ο απώτερος σκοπός για τον οποίο ιδρύθηκε η «ΚΙΒΩΤΟΣ ΟΛΙΣΤΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΤΩΝ ΕΝΟΠΛΩΔΥΝΑΜΕΩΝ»:

Η ΦΙΛΟΠΑΤΡΙΑ δια της «δια βίου ολιστικής παιδείας».

.

                                                                Αντιστράτηγος εα Δημήτρης Μπάκας

                                                                                      Οκτώβριος 2015                                                                                                                                                                        

Ερμηνεία παραπομπών

(1)  « ….περί πάτρης»  «Είς οιωνός άριστος αμύνεσθαι περί πάτρης» (Ομήρου Ιλιάς, Ραψ. Μ).

(2)  Σωβινισμός : Σημαίνει τον υπερβολικό, πολεμοχαρή και φανατικό εθνικισμό και προέρχεται από τον γραφικό γάλλο στρατιώτη Nicola Chauvin (Νικολά Σωβέν), εξαιτίας του φανατικού ζήλου του για τον αυτοκράτορά του Ναπολέοντα.

(3) Ανάδυση: Ανώτερες ιδιότητες, που προέρχονται από την αλληλεπίδραση και σύνθεση διαφόρων στοιχείων του όλου. Δεν ανάγονται, αποκλειστικά, στις ιδιότητες των συστατικών. Δεν είναι επιφαινόμενα ούτε εποικοδομήματα. πχ το άρωμα, ως ανάβλυσμα του λουλουδιού, η μελωδία μουσικής σύνθεσης, η αύρα του προσώπου.

(4) Ορμέμφυτων: Το ορμέμφυτο (ορμή+έφμυτο) είναι η φυσική ιδιότητα των ζώων και λιγότερο των ανθρώπων να ενεργούν από παρόρμηση χωρίς σκέψη (από ένστικτο).

(5) Μπένθαμ : Τζέρεμι Μπένθαμ (1748-1832). Άγγλος φιλόσοφος, νομικός και φιλέλληνας. Υπήρξε ο ιδρυτής του σύγχρονου ωφελιμισμού - ηθική θεωρία σύμφωνα με την οποία ο σκοπός των πράξεών μας πρέπει να είναι η μεγαλύτερη ωφέλεια για το μεγαλύτερο δυνατό αριθμό ανθρώπων.

(6) Amae : Ιαπωνική αντίληψη περί αλληλεξάρτησης-συνύπαρξης. Αποτελεί στοιχείο του Ιαπωνικού πολιτισμού που χαρακτηρίζει τη συμπεριφορά και αίσθηση (των Ιαπώνων) να θέλουν να εξαρτώνται από κάποιο άλλο πρόσωπο (γονείς, σύζυγο, φίλο, διευθυντή, κ.λπ..) ή και να το υπηρετούν (βοηθούν).

(7)   «συνταγματικός πατριωτισμός»: από την σκοπιά του «συνταγματικού πατριωτισμού» το αίσθημα της συμμετοχής δεν θα οριζόταν πλέον με βάση το κοινό παρελθόν και τις κοινές παραδόσεις , όπως συμβαίνει στο έθνος –κράτος, αλλά με βάση ορισμένες νομικές και πολιτικές αξίες ως αρχής οργάνωσης και δόμησης της κοινότητας.     

(8)          Εντροπία:  Το μέτρο της αταξίας των μορίων σε ένα σύστημα.

(9)      Άθυρμα : Αρχαία ελληνική λέξη (από το αθύρω=παίζω). Είναι το αντικείμενο παιχνιδιού κάποιου και μεταφορικά (κοροϊδευτικά) με εκείνον που δεν έχει ισχυρή προσωπικότητα.

(10 )        Μερκαντιλισμός : Εμποροκρατία, εμποροκρατισμός. Θεωρία του 16^ου αιώνα η οποία πρέσβευε ότι το κράτος εκείνο που είχε συσσωρευμένα αποθέματα χρυσού και αργύρου ήταν το πλουσιότερο αλλά και το ισχυρότερο.

Η ΠΙΟ ΓΕΝΝΑΙΑ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ.

ΠΡΟΟΙΜΙΟ.

Μεταρρυθμίσεις!!!Το πρώτιστο επιτακτικό μέτρο που ακούμε καθημερινά.  Μεταρρυθμίσεις για όλα. Για ανάπτυξη, για πρόοδο,  για ευημερία! Μεταρρυθμίσεις μας ζητούν ευρωπαϊκοί μας εταίροι και οι θεσμοί τους. Μεταρρυθμίσεις υπόσχονται όλες οι Κυβερνήσεις!  Αλήθεια, άραγε, όλα έγιναν λάθος μέχρι τώρα!  Όλα πάνε στραβά! Τελικά τι φταίει! Γιατί τέλος πάντων δεν γίνονται μια και καλή όλες οι μεταρρυθμίσεις και να ησυχάσουμε; Να ζήσουμε ευτυχισμένοι!  Φυσικά το ερώτημα είναι «ρητορικό».

Είναι δυνατόν όλοι οι Κυβερνώντες να μη θέλουν το καλό μας! Και φυσικά όχι. Εμείς, οι πολλοί, δεν έχομε καμιά ευθύνη! Τουλάχιστον για την εκλογή τους! Εκλέγουμε τους καλύτερους! Με ποια κριτήρια χαρακτηρίζουμε κάποιον καλύτερο! Ήταν εφικτό να γίνουν οι μεταρρυθμίσεις και δεν έγιναν! Ποιος δεν τις επέτρεψε; Μπορεί κάποιος με αυθεντικότητα και καλή πρόθεση να γνωρίζει  με ακρίβεια πως θα είναι αύριο τα πράγματα και να εφαρμόσει από σήμερα τις συγκεκριμένες και πρέπουσες μεταρρυθμίσεις! Αναλογισθήκαμε, με κριτική σκέψη και ειλικρίνεια,  μήπως  το πρόβλημα είναι πέραν από τις δυνατότητες ενός ή  των ολίγων ειδικών και ότι όντως  συνιστά ένα διαρκές πρόταγμα όλων μας!

ΕΙΣΑΓΩΓΗ.

Θα διερωτηθεί κανείς τα τεράστια γνωστικά, τεχνολογικά επιτεύγματα και τόσες εμπειρίες  ζωής  δεν μας έχουν διδάξει τίποτε! Ο κόσμος της ζωής μας γίνεται  χειρότερος ή καλύτερος; Η απάντηση δεν μπορεί να δοθεί  με ένα Ναι ή Όχι.

Ασφαλώς και ο κόσμος μας σήμερα έχει πάρα πολλά, δυσάρεστα σημάδια που βεβαιώνουν ότι πάμε από το κακό στο χειρότερο. Ολόκληρες σειρές δεινών μας κατατρύχουν.  Ανελέητες σφαγές με απάνθρωπο τρόπο αναμεταδίδονται από τα ΜΜΕ «ζωντανά», ως είδηση που …πουλάει! Πόλεμοι αδυσώπητοι. Μίση θανάσιμα. Εγκληματικές ενέργειες αφάνταστης σκληρότητας. Εκμετάλλευση, κάθε είδους, του ανθρώπου από τον άνθρωπο σε όλα τα πλάτη και μήκη της  Γης μας.  Φυσικές καταστροφές μάς πλήττουν καθημερινά και ο κίνδυνος πυρηνικού ολοκαυτώματος είναι υπαρκτός ανά πάσα στιγμή. Τι χειρότερο μπορούσε να μας συμβεί!!

Αλλά από την άλλη πλευρά  πρέπει να παραδεχτούμε, ότι άπειρα αγαθά   παράγονται για το καλό μας. Η τεχνολογία και η εκμηχάνιση περιόρισε σε απίθανο βαθμό τον ανθρώπινο ιδρώτα. Πλούτη,  διευκολύνσεις και ποιότητα ζωής είναι πιο προσιτά σε πολλά στρώματα πληθυσμών. Ασθένειες καταπολεμήθηκαν αποτελεσματικά και το προσδοκώμενο όριο ζωής αυξήθηκε σε αφάνταστα μεγέθη.

Οι ανισότητες, όμως, έγιναν πιο έντονες. Η ανθρωπιά βρίσκεται σε κρίση μεγάλη. Συνοχή των κοινωνιών δεν υπάρχει, γιατί ο καθένας μας απομονώνεται  στο δικό του οριακό κύκλο με κέντρο τον εαυτό του. Πολύ απέχομε από την αίσθηση ότι ανήκουμε σε ένα ανθρώπινο είδος με κοινά συμφέροντα και κοινή τύχη.

Το όλο θέμα είναι τόσο πολύπλοκο και η ικανοποιητική απάντηση είναι ανέφικτη. Μια προσέγγιση μπορεί να επιχειρηθεί  μόνον , που ίσως κριθεί, επιφανειακά, ως ουτοπία. Διαπιστώνεται, ότι το καλό συνοδεύεται, σχεδόν πάντοτε, με το κακό!  Η έλλειψη συντονισμού προκαλεί δυσλειτουργίες. Κάθε υπερβολή  καταστρέφει κάποιο άλλο βασικό αγαθό.  Τα πράγματα μέσα στη Φύση,  στη γενική περίπτωση είναι ουδέτερης υφής  και έχουν βρει με την πάροδο δισεκατομμυρίων χρόνων μια ισορροπία, που απορρέει από φυσικές δυνάμεις, και συγκρατούνται ενωμένα μέσα στην αντιπαλότητά τους. Ούτε κακά ούτε καλά είναι. Ο χαρακτηρισμός τους εξαρτάται από τον τρόπο, με τον οποίο ο άνθρωπος τα θεωρεί, δημιουργεί σχέσεις  και τα χρησιμοποιεί. Ο χειρισμός με άριστο μέτρο δημιουργεί αρμονία και αναδύεται το καλό. Από την αφύσικη χρήση τους αναδύεται η ύβρη! Τελικά  πρωταγωνιστής  είναι ο άνθρωπος με τη συμπεριφορά του. Το αγαθό και το κακό έχουν, κατά κανόνα, αφετηρία εμάς τους ίδιους!  Το εργαλείο που σώζει ζωές και  δημιουργεί αγάλματα ψυχής  σφάζει τον διπλανό μας. Μόνον ο άνθρωπος συνθέτει αξίες, αλλά ταυτόχρονα μηχανεύεται  κακουργίες και καταστροφές. Είναι ταυτόχρονα homo sapiens και homo demens, ανάλογα με τον πνευματικόν του ορίζοντά του. Όταν συνεργάζεται αρμονικά πετυχαίνει θαύματα, αλλά μπορεί να συσπειρώνεται για την εξόντωση του αντιπάλου του, προκαλώντας συνήθως και δική του καταστροφή.

Ο Άνθρωπος από τη φύση του σκέπτεται, αισθάνεται και ενεργεί σύμφωνα με τη βούλησή του με κίνητρα την αυτοσυντήρηση και την αυτοεπιβεβαίωσή του. Οι πρόοδοι των επιστημών, της τέχνης και της φιλοσοφίας έχουν προβάλλει ένα νέο, βαθιά ανήσυχο φως στην ανθρώπινη συνθήκη. Ο  Άνθρωπος  πάντοτε θεωρούσε τον εαυτό του ως μια μοναδικότητα στη Φύση, είτε ως καθομοίωση του Θεού πλασμένος, είτε ως  προικισμένος με  τον Λόγο. Όντως τα ανθρώπινα όντα συγκρινόμενα ακόμη και με τα πλέον προηγμένα  από τα άλλα ζώα , εκδηλώνουν πολλά  γνωρίσματα που τα διακρίνουν ως «ριζικά διαφορετικά». Ο  άνθρωπος είναι προικισμένος με τον Λόγο που τον οδηγεί στη λογική σκέψη και έχει την ικανότητα να αναλύει, να συλλαμβάνει και να κατανοεί αφηρημένες έννοιες. Επίσης μπορεί να βιώνει και να εκφράζει αισθητικές συγκινήσεις  ωραιότητας και να αναπτύσσει την ηθική ευθύνη, την πηγή ηθικότητας, μέχρι το  σημείο να αναζητεί την αγάπη της αγάπης. Ολόκληρη η δομή του πολιτισμού βασίζεται σε αυτά τα μοναδικά ανθρώπινα χαρίσματα, που  αναπτύσσονται σε αρετές, ανάλογα της αγωγής και της παιδείας του. Πολύ εύκολα, όμως, λαμβάνουν αρνητικό πρόσημο και καθίστανται κάκιστες ικανότητες.

ΣΥΓΧΡΟΝΗ  ΣΥΝΘΗΚΗ.

Η παιδεία, που στοχεύει στο να κάνει τις γνώσεις κτήμα όλων, παρουσιάζει πολλές «νεκρές γωνίες». Συνήθως υπάρχει μια έμφυτη ροπή προς το λάθος και την ψευδαίσθηση. Δεν καλλιεργείται η αρετή της γνώσης σε όλο το εύρος των ανθρώπινων ενεργημάτων. Η ταχύτατη εξέλιξη σε ασύλληπτη έκταση των επιστημών προκάλεσε την επικράτηση της υπερ-εξειδίκευσης, που  οδήγησε σε αποσπασματική γνώση και μας καθιστά ανίκανους να βρούμε το δεσμό ανάμεσα στα μέρη και τις ολότητες. Έτσι χάνεται η φυσική ενότητα του ανθρώπινου πνεύματος. Το ανθρώπινο ον, που από τη φύση του είναι η πιο πολύπλοκη αρμονική ενότητα έχει κατατμηθεί σε τομείς, όπως ον φυσικό, βιολογικό, ψυχικό, πολιτισμικό, κοινωνικό, πολιτικό… Η απόλυτη εξειδίκευση άνοιξε καινούργιους απίθανους χώρους, αλλά ταυτόχρονα έχασε τον άνθρωπο, ως όλον, ως μέλος  της κοινωνίας  και του ανθρώπινου είδους.

Οι γνώσεις  έχουν εξειδικευτεί και έχουν διαφοροποιηθεί τόσο πολύ ώστε κανένας δεν μπορεί να εκφέρει μια έγκυρη κρίση για τα πάντα. Οι «οικουμενικοί» διανοούμενοι μεταλλάχθηκαν σε «ειδικευμένους». Η εμπειρογνωμοσύνη συχνά χρησιμοποιείται, ως αποτελεσματικό μέσο εξόντωσης της κριτικής σκέψης. Δημοσκοπήσεις με γραφήματα και πλήθος σχολίων που προβάλλονται στα ΜΜΕ κυριαρχούν στη καθημερινότητα και με έμφαση στην «ουδετερότητα» αδρανοποιούν τον κριτικό στοχασμό μεταλλάσσοντας τον κόσμο της ζωής μας σε μαθηματικό λογιστικό μοντέλο, που καθόλου δεν ανταποκρίνεται στην ανθρώπινη φύση.

Ο πλανήτης μας πλέον κατέστη ουσιαστικά πολύ «μικρός». Όχι βέβαια ότι άλλαξε το μέγεθός του, αλλά άλλαξε ο ανθρώπινος πληθυσμός και οι ικανότητες  του ανθρώπου για επικοινωνία και εκμετάλλευσή του. Ένα χωροδικτύωμα πολλαπλό έχει αγκαλιάσει όλο τον Πλανήτη μας από ετερόκλητες δυνάμεις και  προσβάλλεται ανελέητα από σκοπούς και επιδιώξεις  ασύλληπτης ετερογονίας. Ο άνθρωπος από ένα ασήμαντο από πλευράς διαστάσεων ον κατέστη παντοδύναμο. Είναι σε θέση να καταστρέψει, όχι μια φορά, αλλά πολλές φορές την Γη μας.  Έχομε κατακλυσθεί από κάθε είδος αβεβαιότητες για τα πάντα, ειδικά τις τελευταίες δεκαετίες. Ακόμη και τα μαθηματικά δεν μας δίνουν ασφαλή αποτελέσματα. Η κατανόηση μεταξύ των ανθρώπων και των κοινωνιών βρίσκεται σε κρίσιμη φάση. Η κοινωνία μας είναι ουσιαστικά θρυμματισμένη. Κυριαρχεί ο εγωκεντρισμός και ο άνθρωπος από πρόσωπο κατέστη απλό άτομο και τελικά… ένας απλός αριθμός.

ΣΧΟΛΙΑ.

Από τα πρώτα βήματά του ο άνθρωπος με οδηγό το ισχυρότερο  «όπλο» του τον υπερμεγέθη εγκέφαλό του προσπάθησε να βρει τρόπους προσαρμογής στο περιβάλλον. Να αποκτήσει  ικανότητες εξισορρόπησης των φυσικών αδυναμιών του. Δεν έχει το ποδάρι  του ελαφιού, το μάτι του αετού, της γάτας την ευελιξία και την τόλμη του λιονταριού. Εκμεταλλεύθηκε τα μοναδικά νοητικά και πνευματικά χαρίσματα και  ως homo educandus κατόρθωσε να υπερακοντίσει κάθε φυσική του ικανότητα σε αφάνταστα μεγέθη. Ξεπέρασε κατά πολύ τα όρια του και «βλέπει» πια έναν τεράστιο μακρόκοσμο και έναν ασύλληπτο νοητικά μικρόκοσμο.

Στην παραζάλη, όμως, της εξειδίκευσης παραμέλησε το  ανθρώπινο  είναι, που ήταν και πρέπει να είναι το κύριο και πρώτιστο αντικείμενο της παιδείας του.  Το ιδανικό της αρχαιοελληνικής παιδείας, που θεμελίωσε για πρώτιστη φορά τον ανθρωπισμό. Η μονομερής επαγγελματική και οικονομικά προσοδοφόρος εκπαίδευση την αλλοίωσε. Παραβλέφθηκε, ότι η σύμμετρη  ανάπτυξη των ανθρωπίνων όντων συνιστά την μοναδική άμυνά  του από την ισοπέδωση που επιβάλλει ο  οικονομισμός. Παραμελήθηκε η σχολαστική  και μεθοδευμένη ολιστική παιδεία που αναπτύσσει τις ανθρώπινες αρετές.  Η σοφία της ζωής χάθηκε μέσα στις πολλές γνώσεις και η σωστή γνώση πνίγηκε  μέσα στον καταιγισμό των εμπορικών, συνήθως, πληροφοριών. Η καλλιέργεια αισθητικής ποιότητας με τελικό σκοπό την αυθεντική ωραιότητα έχασε τη μάχη κόντρα στην κακότροπη  πρόκληση των εντυπώσεων. Τέλος το λίκνο όλων των αρετών και αξιών η ηθική συνείδηση του προσώπου-ανθρώπου  έπεσε στη μαύρη τρύπα του κλειστού εγωκεντρικού ορίζοντα. Έτσι στένεψαν θανάσιμα  οι θεμελιακές αξίες της ανθρώπινης προσωπικότητας η αλήθεια, η ομορφιά και η καλοσύνη. Μοιραία το ιερό του καθενός μας κατέστη ένας διαστρεβλωμένος φανατισμός και τελικά καταπνίγηκαν  οι  πιο πολύτιμες, αλλά πιο ευαίσθητες ανθρώπινες αρετές: η εμπιστοσύνη, η ελπίδα και η αφιλοκερδής αγάπη. Κοντολογίς έχει καταρρεύσει το όλο σύστημα αξιών επάνω στο οποίο είχε στηρίξει τις ελπίδες του ο άνθρωπος τους για  μια κοινωνία εύρυθμη και ανθρώπινη.

Μια κοινωνία του μέτρου, της μεσότητας, της ανοχής, της συναίνεσης και αρμονικής συνύπαρξης που θα πρόσφερε ευκαιρίες για περισσότερη δικαιοσύνη, χειραφέτηση και επικοινωνία μεταξύ ανθρώπων επάνω στη Γη.

 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ.

 Οι φυσικές, όπως και οι κοινωνικές συνθήκες καθημερινά αλλάζουν. Νέες ανακαλύψεις και εφευρέσεις, καινούργια προϊόντα και αγαθά παράγονται που δημιουργούν  συνθήκες  για ένα διαφορετικό κόσμο ζωής για  πολλά άτομα. Συνθήκες ,τις οποίες εν πολλοίς ο ίδιος  ο άνθρωπος δημιουργεί, τον υποχρεώνουν σε μια διαρκή αναπροσαρμογή του τρόπου ζωής του, γιατί παράγουν θετικά, αλλά προκαλούν και πολλά αρνητικά αποτελέσματα.

Η  διαρκής  εξειδίκευση δημιουργεί νέους και ωφέλιμους κλάδους γνώσης, αλλά επιβάλλει την  αδήριτη ανάγκη  να αντιμετωπισθεί με επιτυχία η  σύνθεση όλων των επιμέρους προσπαθειών. Οι γραμμικές αναγωγές δεν ισχύουν στα πολύπλοκα φαινόμενα, έτσι προκαλούνται μη αναμενόμενα αποτελέσματα. Η ζωή μας κατακλύζεται από τη διαφορετικότητα, την ατομικότητα και την πολυποικιλότητα.

Η κατανόηση της πραγματικότητας απαιτεί  έναν πολλαπλά και σύμμετρα αναπτυγμένο με πολλές εμπειρίες ανθρώπινο εγκέφαλο. Αλλά και  ο πιο αναπτυγμένος ανθρώπινος εγκέφαλος έχει πεπερασμένες δυνατότητες σύλληψης του όλου γίγνεσθαι, οπότε ανακύπτει, ως απόλυτα απαραίτητη  η αρετή της συνεργασίας του ανθρώπου με τον συνάνθρωπό του.  Απαιτείται, ως εκ τούτου, η καλλιέργεια μιας ανθρωπο-ηθικής , που να στηρίζεται στην συμπάθεια, την ενσυναίσθηση την αλληλεγγύη, την αμοιβαία ευθύνη και την κατανόηση. Αυτά οδηγούν στο  δημιουργικό διάλογο, από τον οποίο, όταν βασίζεται στην αυθεντικότητα, την καλή διάθεση και  την υπευθυνότητα, αναδύονται νέες κοινωφελείς λύσεις.

Κοντολογίς, η πιο γενναία μεταρρύθμιση είναι η διαρκής αναπροσαρμογή του σκέπτεσθαι, του συναισθάνεσθαι  και ενεργείν όλων μας, με την πεποίθηση ότι η ζωή μας είναι άρρηκτα συναρτημένη με το διπλανό μας.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ- ΠΡΟΤΑΣΗ .

            Δεν υπάρχει ατομική ολβιότητα χωρίς αρμονικό κοινωνικό περιβάλλον. Η σύγχρονη ζωή απαιτεί μια αρμονική  σύνθεση ηθικής και υλικού οφέλους, έλλογου υπολογισμού και πρακτικής ενεργητικότητας, αυτο-πειθάρχησης  και επιδίωξης επιτυχίας. Αρμονία Λόγου και ψυχόρμητου. Μια προσωρινή παραίτηση από την άμεση ικανοποίηση για χάρη μιας ανώτερης και σταθερότερης ευρύτερης ευτυχίας. Μια ευζωία η οποία να εδράζεται στο μέτρο. Η φιλαυτία, της οποίας το οικονομικό αντίστοιχο είναι η ιδιοκτησία και η ανάγκη της απόλαυσης μπορούν να ικανοποιηθούν όχι αναρχικά αυτοκαταστροφικά, αλλά με την άσκηση χαρακτηριστικών αρετών, όπως η τάξη, η ακρίβεια, η φιλοπονία και η φειδώ. Μια συνύφανση ήθους με την επιθυμία επίγειας επιτυχίας και ολβιότητας.

Το σπουδαιότερο, ίσως, είναι η διεύρυνση του ορίζοντος αναφοράς του σκέπτεσθαι, συναισθάνεσθαι και πράττειν μας. Ο πιο δόκιμος ορίζοντας είναι ακόμη και σήμερα[ ίσως για πολλά ακόμη χρόνια] ο ορίζοντας της Πατρίδας μας. Όχι, όμως, κλειστός και απομονωμένος, αλλά  εναρμονισμένος στο διεθνές περιβάλλον με το οποίο συνεξελίσσεται. Με το πλάτεμα του εαυτού μας στα ανοιχτά όρια της Πατρίδας μας εξασφαλίζονται πιο ευκρινείς αλήθειες, ευγενέστερα συναισθήματα και πιο αγαθές πράξεις επιτυγχάνοντας μεγαλύτερη προβλεψιμότητα και λυσιτελέστερη αντιμετώπιση  της αβεβαιότητας και του φόβου. Ό,τι όλοι μας λαχταράμε σήμερα. Τότε, προσωπικά  νιώθουμε, λόγω δικής μας συμμετοχικότητας, ένα είδος εσωτερικής πληρότητας,  καθόσον θα συμβάλλουμε  στην διαμόρφωση  συνθηκών βελτίωσης  του Κόσμου της Ζωής μας  προς μια πραγματικότητα πιο  ανθρώπινη.

Για να θελήσει, όμως, η Κοινωνία να ακολουθήσει αυτό τον δρόμο πρέπει πολλοί πολίτες να το θελήσουν. Αυτό επιτυγχάνεται  όταν πιστεύουν στις κοινές  αξίες που αναδύονται από ευρεία παιδεία. Τότε νιώθουν τον βαθύ συγκλονισμό, ότι είχαν ενεργήσει  λανθασμένα και το αποδέχονται, ως ευθύνη τους, οπότε η απόφαση είναι στερεή, ως  δικό τους καθήκον, καθόσον αφορά στα παιδιά τους.

Μήπως  η κρίση που βιώνει η χώρα μας μάς οδηγήσει σε μια ριζική αναθεώρηση των απόψεών μας για τον Κόσμο της Ζωής μας, οπότε και θα έχει συντελεσθεί και η γενναία μεταρρύθμιση!!. Το ευχόμαστε. Το ελπίζουμε. Είναι όμως εφικτό.

ΟΙ ΤΡΙΔΥΜΕΣ ΑΡΕΤΕΣ: αξιοπρέπεια, αυτοεκτίμηση, φιλότιμο. Δημήτρης Μπάκας.

    ΠΡΟΟΙΜΙΟ.

 Γεμίζουν οι πλατείες πολλών Πόλεων, στην Χώρα μας και αλλαχού, με κάθε ηλικίας και εθνικότητας πολίτες  με μια φωνή έκκλησης: για «αξιοπρέπεια». Συγκινητικό, αν μη τι άλλο, το θέαμα! Ένα πηγαίο συναίσθημα και ένα αίτημα… «λογικό» ενός Λαού που τόσα έχει δώσει στην Οικουμένη, αλλά πάντα νιώθει ..αδικημένος! 

 Πως  να ξεδιαλύνει κανείς  που βρίσκεται το δίκαιο και που το άδικο αρχίζει!

 Έχει, άραγε, νόημα στην εποχή μας η λέξη αξιοπρέπεια! Μπορεί από μόνη της ως αίτημα να αποφέρει ουσιαστικό αποτέλεσμα! Ας τα δούμε  σύντομα, αλλά μεθοδικά.

   ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ.

   Αξιοπρέπεια: Είναι «ο τρόπος ζωής, κατά τον οποίο σέβεται κανείς τον εαυτό του, δεν τον ταπεινώνει, ώστε να κερδίζει τον σεβασμό των άλλων, δεν πέφτει σε μικρότητες. Η υπερηφάνεια με ευγένεια ήθους». Αυτά αναγράφει το λεξικό. Στην Αρχαία Ελλάδα δεν υπάρχει ακριβές αντίστοιχο της ρωμαϊκής έννοιας  αξιοπρέπεια [dignitas]. Μια πολιτική έννοια με ουσιώδη γνωρίσματα την ευγενή καταγωγή, το δημόσιο λειτούργημα, την κοινωνική προσφορά. Ένας βαθμός  ιερότητας την συγκαθόριζε την αξιοπρέπεια και το κύρος του Ρωμαίου αξιωματούχου, ως πρόσωπο. “Sanctus senatus”[Ιερά Σύγκλητος]. Όχι μόνον  προνόμιο, αλλά δεσμευτική επιταγή για αυτοπειθαρχία, γενναιοδωρία. Μια αίσθηση ανωτερότητας, «υψηλό φρόνημα». Μεγαλοψυχία. Η αξιοπρέπεια δεν έρχεται σε αντίθεση προς την ανθρωπιά αλλά την εμπεριέχει. Ο Κικέρων θεωρεί την αυτογνωσία, ως γνώση του προορισμού του ανθρώπου, βασική προϋπόθεση για την πραγμάτωση της ανθρώπινης αξιοπρέπειας.

  Θεολογικά ο άνθρωπος θεωρήθηκε, ως εάν εικόνα του Θεού, καθόσον ως πνευματικό ον αποπνέει την αξιοπρέπεια του Δημιουργού του.  Βασίζεται στην ελεύθερη βούλησή του[αυτεξούσιο]  ως προσώπου, που έχει την ιδιαίτερη δεκτικότητα του θείου. Έτσι η αξιοπρέπεια καθίσταται αθάνατη καθόσον ως ουσία βασίζεται στην αιώνια τάξη, ανεξάρτητα από τον πεπερασμένο φορέα.

   Σταδιακά άρχισε να διακρίνεται η αξιοπρέπεια σε δυο μορφές αξίας: στην ηθική που απονέμεται σε εκείνον που εκπληρώνει «τις υποχρεώσεις του ανθρώπου ως άνθρωπος» και στην «τιμητική κοινωνική θέση που χορηγείται λόγω εξαιρετικής προσφοράς».

   Η αναγέννηση και η μεταρρύθμιση εξυμνούν την ομορφιά αυτού του Κόσμου και θεωρούν τον άνθρωπο ως ένα εξίσου όμορφο ον. Η ανθρώπινη αξιοπρέπεια δεν βλάπτεται από την ευτέλεια της καταγωγής. Οι άνθρωποι δεν είναι δούλοι αλλά ζηλωτές της φύσης. Η θέση του ανθρώπου, ως στέμματος της δημιουργίας, εξασφαλίζει την ανταμοιβή για την αρετή του με τη θεία χάρη.

  Η εξισωτική αντίληψη του φυσικού δικαίου στρέφεται κατά των αξιών στην ιεραρχικά δομημένη κοινωνία των  τάξεων.

  Ο Καντ θεωρεί τον άνθρωπο αυτοσκοπό και η αυτονομία είναι ο μοναδικός λόγος της ανθρώπινης αξιοπρέπειας.

 Ο Σίλλερ εναποθέτει  στον ίδιο τον άνθρωπο την αξιοπρέπεια σε σχέση με τα ειδικά πνευματικά και ηθικά χαρίσματά του.

  Τον 19^ο αιώνα αρχίζει ο υποβιβασμός της αξιοπρέπειας με την διάδοση των υλιστικών αντιλήψεων[ Φόϋρμπαχ και Μαρξ] μέχρι τον χυδαίο υλισμό [1860-1870] και της ωφελιμιστικής –λειτουργικής θεώρησης του ηθικού φαινομένου.

 Ο Νίτσε υπογραμμίζει: «…ο άνθρωπος έχασε πολλά από την αξιοπρέπειά του, παρά τις προσπάθειες  όσων στη θέση του νεκρού θεού θέτουν την ηθική…».

 Μια σχετική αναβίωση της αξιοπρέπειας οφείλεται στον αγώνα των νεοκαντιανών κατά των ωφελιμιστικών –ευδαιμονιστικών τάσεων χωρίς να επεκταθεί πολύ.

 Παρά την ρητή αναφορά της έννοιας της αξιοπρέπειας στο προοίμιο της Χάρτας των Ηνωμένων Εθνών [26-06-1945] και στη «Γενική διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου»[ 10 Δεκ 1948] η καθολική αναγνώριση της αξιοπρέπειας του ανθρώπου δεν κατάφερε να αποκτήσει σημαντική δεσμευτικότητα, λόγω της αντιφατικής πολλαπλής φιλοσοφικής και πολιτικής χρήσης της.

 Μέσα στο κλίμα της μαζικής κοινωνίας και της εμπορευματοποίησης των πάντων, που επικρατεί τις τελευταίες δεκαετίες η έκφραση «ανθρώπινη αξιοπρέπεια» έχει καταστεί μάλλον ένας κενός τόπος μεταξύ πολλών άλλων.

 Αληθεύει, ίσως, αυτό που Γκαίτε αποφαίνεται: «τώρα ο άνθρωπος ως ποιητής του εαυτού του θα αποκτήσει αυτοσυνείδηση και θα δημιουργήσει μόνος του τις συνθήκες της ζωής του και θα θεμελιώσει μια ανεξάρτητη αξιοπρέπεια».

  Αυτοεκτίμηση[self-esteem]: «Η προσωπική κρίση της αξίας του ατόμου, η οποία εκφράζεται  με τις στάσεις που αναπτύσσει απέναντι στον εαυτό του»[Coopersmith].   Είναι η ικανότητα [αρετή] να δίνει κάποιος αξία στον εαυτό του και να τον μεταχειρίζεται με αξιοπρέπεια, αλήθεια και αγάπη. Συνώνυμες έννοιες:[self-concept] αυτο-ιδέα, [self-image] αυτοεικόνα, [self-acceptance] αυτοαποδοχή κοκ.

Η αυτοεκτίμηση είναι πηγή ενέργειας. Όταν εκτιμώ το εαυτό μου έχω μεγαλύτερες πιθανότητες να αντιμετωπίσω τη ζωή με ειλικρίνεια, δύναμη. Όταν θεωρώ τον εαυτό μου υποτιμητικά νιώθω ως θύμα. Θεωρώ τους άλλους υπεύθυνους για τις πράξεις μου. Αισθάνομαι  δυσπιστία και απομόνωση, που προκαλούν κατάπτωση.

  Η υψηλή αυτοεκτίμηση δεν πρέπει να συγχέεται με τον εγωισμό, που αποτελεί κακή μορφή  «ανωτερότητας». Η αυτοεκτίμηση είναι η αναγνώριση  αξίας του εαυτού. Το μόνο αντίδοτο στο φόβο της απόρριψης. Εντάσσεται στα γνωρίσματα που μοναδικά ανήκουν στον άνθρωπο και του προσδίδουν την  ανθρωπινότητα.

  Οι ψυχολόγοι μας διαβεβαιώνουν ότι η αυτοεκτίμηση[θετική ή αρνητική] δεν είναι έμφυτη στο άτομο, αλλά είναι αποτέλεσμα της ποιότητας των εμπειριών  του και της αλληλεπίδρασης  με το ψυχολογικό και κοινωνικό περιβάλλον του.  Αυτοεκτίμηση, έστω και ελλιπής, εμφανίζεται από τα πρώτα χρόνια της ζωής και κρυσταλλώνεται σταδιακά. Το οικογενειακό περιβάλλον είναι ο πιο σπουδαίος παράγοντας, αλλά το σχολείο και η κοινωνική νοοτροπία τελικά ασκούν τεράστια επιρροή. Επιβεβαιώνεται η θεωρία του αυτοκαθρεπτιζόμενου εαυτού[looking-glass self]  σύμφωνα με την οποία τα συναισθήματα που τρέφει το άτομο για τον εαυτό του αντανακλούν τα συναισθήματα των άλλων προς αυτό.

  Η αύξηση της αυτοεκτίμησης είναι δυνατή ανεξάρτητα από την ηλικία και εδράζεται στην αυτογνωσία, αυτοέλεγχο και αυτοπειθαρχία.

 Όσο πιο πολύ εκτιμάει κανείς τον εαυτό του , τόσο πιο λίγα απαιτεί από τους άλλους.  Όσο πιο λίγα απαιτεί, τόσο περισσότερο τους εμπιστεύεται. Όσο πιο πολύ  εμπιστεύεται τον εαυτό του και τους άλλους τόσο πολύ ευκολότερα τους αγαπάει και λιγότερο τους φοβάται. Τόσο πιο πολλά οικοδομεί μαζί τους. Τόσο πιο πολύ τους γνωρίζει. Τόσο πιο στέρεοι είναι δεσμοί και οι γέφυρες ανάμεσα σε αυτόν και τους άλλους. Τόσο υγιής Κοινωνία δομείται….

  Σήμερα κάτω από ένα ανελέητο βομβαρδισμό ανεξέλεγκτων πληροφοριών,  με  εύθραυστους οικογενειακούς δεσμούς, με αμβλυμμένες τις κλασσικές αξίες και με άκριτη «ισότητα» που οδηγεί σε γενική ισοπέδωση η υψηλή αυτοεκτίμηση καθίσταται μάλλον  ουτοπία. Στην καλύτερη περίπτωση να αναπτυχθεί ένας εγωισμός  που απέχει πολύ από την υψηλή αυτοεκτίμηση, από την οποία αναδύεται η ευσταθής αυτοπεποίθηση.

  Το Φιλότιμο[philotimo]:Η έντονη συναίσθηση της τιμής. Η ενσυνείδητη προσπάθεια για ανταπόκριση στο καθήκον. Συσχετίζεται με την γενναιότητα, τη τιμιότητα, την ευθύτητα φιλοτιμία, την ευθιξία, τη μεγαλοψυχία, την άμιλλα και την ελληνική λεβεντιά. Έχει ονομασθεί Ελληνικό Φιλότιμο, καθόσον είναι ιδιάζουσα έννοια του ελληνικού τρόπου σκέψεως και αντίδρασης.

 Είναι αρετή και συνιστά την κινητήρια δύναμη για επιτεύγματα που εγγίζουν την έννοια του θαύματος. Στο ελληνικό φιλότιμο αποδίδονται όλα τα κατορθώματα της φυλής μας και η διαρκής παρουσία- προσφορά της στην Ιστορία  της Ανθρωπότητας.

  Τις τελευταίες δεκαετίες φαίνεται ότι αμβλύνθηκε σημαντικά η έννοια Ελληνικό Φιλότιμο, γιατί ο εξωτερικός κίνδυνος που μας ενώνει δεν ήταν τόσο ορατός και  πλημμυρίσαμε από την ατομική  «ευδαιμονία».

  ΣΥΝΘΕΣΗ- ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ.

  Οι τρεις παραπάνω έννοιες συνιστούν η καθεμιά της μια διακεκριμένη αρετή καθόσον είναι δυνατότητα ενέργειας αλλά και ειδοποιός δυνατότητα. Αναδύονται από τη σύνθεση των ρυθμιστικών αξιών της αλήθειας, του κάλλους και του αγαθού. Ήτοι έχουν ρεαλιστικό, αισθητικό και ηθικό χαρακτήρα.

  Είναι τρίδυμες αρετές με μόνη διαφορά μεταξύ τους  την εκάστοτε αναλογία και προτεραιότητα των συνιστωσών αξιών. Στην αξιοπρέπεια κυριαρχεί η ρεαλιστική αντικειμενικότητα. Στην αυτοεκτίμηση η εσωτερική αρμονία  και στο φιλότιμο η ηθική στάση. Και οι τρεις άπτονται της αξίας της ιερότητας, καθόσον αναφέρονται στον άνθρωπο ως πρόσωπο- υπέρτατη αξία.

  Η καθεμιά ξεχωριστά προσφέρει αξιόλογη δύναμη σε ένα ορίζοντα εφαρμογής. Από την ταυτόχρονη, όμως, και αρμονική τους σύνθεση αναδύεται το ευγενές  πείσμα. Μια δυναμική αρετή που ανήκει αυθεντικά στην ιερότητα, ως κρυσταλλωμένη πεποίθηση με ισχυρό ρίζωμα στο καταπίστευμα των προγόνων μας και την ιερά παράδοσή μας.

  ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ.

  Όταν συνδυασθούν αρμονικά οι αρετές της αξιοπρέπειας, της αυτοεκτίμησης και του ελληνικού φιλότιμου συγχωνεύονται οι ορίζοντες εφαρμογής τους, οπότε αναδύεται καινούργια δύναμη δράσεως το πανίσχυρο θετικό πείσμα.

  Με αυτό το πείσμα, που εδράζεται σε στέρεα και υγιή θεμέλια των τρίδυμων αρετών, ο Έλληνας πάλεψε σε όλους τους αγώνες του.

 Με το ευγενές  πείσμα γίνεται άλλος άνθρωπος. Το μυαλό του ξελαμπικάρει και βλέπει την πραγματικότητα, όπως είναι και όχι όπως θα ήθελε να είναι.

Η καρδιά του πλημμυρίζει με αγνό παλμό. Αναγνωρίζει τα λάθη του και διδάσκεται από αυτά. Αποδέχεται τις ενοχές του και δεν τις αποδίδει στους άλλους και στον …Εωσφόρο. Πνίγει τη μουρμούρα και βρίσκει το χαμόγελό του.  Τότε θεωρεί τον εαυτό του άξιο να αναλάβει τις ευθύνες του. Αξιοποιεί τις δυνάμεις του…

 Συγχωνεύει τις αντιδικίες και στραγγαλίζει τη διχοστασία και τη διχόνοια.  Συνειδητοποιεί, ότι το ατομικό όφελος είναι συνάρτηση εκείνου του διπλανού του, γι΄αυτό τοποθετεί το δικό του συμφέρον κάτω από το εθνικό.

 Εγκαταλείπει τον καφενέ και αρπάζει με θάρρος και αυτοπεποίθηση τα «όπλα» της ζωής και του αγώνα προόδου. Με τα δικά του χέρια οργώνει τα ευλογημένα  χώματα της Γης των Πατέρων του και παράγει  ασύγκριτα προϊόντα.

Σταματάει τις «καταλήψεις» και ανοίγει τα Σχολειά και τα Πανεπιστήμια για σπουδές και για μάθηση. Η οξύνοιά του κατεβάζει νέες ιδέες προόδου και ανάπτυξης.   Καθαρίζει τις μοναδικές στον Κόσμο ακτές της θάλασσας της Πατρίδας του.

 Σχεδιάζει και χτίζει μια νέα Χώρα. Ρυθμίζει, χωρίς υποδείξεις ξένων, όσα απαιτούνται για μια εύρυθμη Κοινωνία.

 Δημιουργεί μια Πατρίδα σύγχρονη, η οποία ως εφάμιλλη  μπορεί να συνεργάζεται αρμονικά  στο σημερινό Παγκόσμιο γίγνεσθαι.

 Εφαρμόζει τους Νόμους της Πολιτείας, γιατί έχει ξεκαθαρίζει στο μυαλό του ότι οι νόμοι περιορίζουν  στο βαθμό που απαιτεί η αρμονική  συνύπαρξη  το ύπατο αγαθό, την ατομική του ελευθέρια,  αλλά η βία της αναρχίας την θανατώνει.

  Με αυτά τα συναισθήματα, τις σκέψεις  και τα πιστεύω συνεργάζεται με τον συμπατριώτη του και δεν το καταπολεμάει. Τον αμιλλάται.

  Με αυτό τον ψυχικό παλμό κατόρθωσε η φυλή μας, τα όσα μοναδικά  έχει  πετύχει.

  Και είναι τότε, που οι Ξένοι νιώθουν  θαυμασμό και όχι οικτιρμό. Τότε υμνούν τα επιτεύγματα και προστρέχουν ως φιλέλληνες.

  Έτσι ακριβώς έγινε σε όλους τους αγώνες του Έθνους μας.

  Έτσι γράφηκε η Ένδοξη Ελληνική Ιστορία, από την αρχαιότητα έως την Παλιγγενεσία του 1821 και το Έπος της γενιάς του 1940.   

       ΕΠΙΛΟΓΟΣ.

 Είμαστε απόλυτα πεπεισμένοι, το παράδειγμα των προγόνων μας το διδάσκει:     Ενωμένοι πετυχαίνουμε θαύματα. Η διχοστασία μας καταστρέφει.

Το γνωρίζουμε καλά, αλλά ο κακός εαυτός μας δεν μας αφήνει να το παραδεχτούμε.

 Φταίει μόνον η ιδιοσυγκρασία της φυλής μας. Ίσως !!! Δεν θέλουμε να το πιστέψουμε.   Πιστεύουμε ότι πιο πολύ φταίει η λαθεμένη κουλτούρα μας. Ένα μίγμα άκρατου ατομικισμού και προσωπικής ευδαιμονίας, που συνιστούν ουσιαστικά ένα είδος μηδενισμού, που καταλύει κάθε κοινωνικό δεσμό.

 Δεν νιώθουμε, πια, ότι ανήκουμε σε ένα σύνολο, στο οποίο θα θέλαμε να ζήσουμε και εκείνο να μας φροντίζει.

 Ζητάμε από τους άλλους να μας δώσουν ό,τι και εμείς ακόμη δεν είμαστε  σίγουροι ότι το αξίζουμε.

 Την αξιοπρέπεια εμείς τη διασφαλίζουμε με τη στάση μας και δεν μας τη χαρίζει κανένας, όταν δεν  πείθουμε ότι την αξίζουμε.

 Δεν απομένει παρά να αναπτύξουμε την προσωπική μας, αλλά και την εθνική μας αυθεντική υψηλή αυτοεκτίμηση. Να πιστέψουμε στον εαυτό μας με ειλικρίνεια και με ρεαλιστική βάση. Να τον αγαπήσουμε.  Να τον φροντίσουμε όπως το αξίζει.

 Να αναπτύξουμε το Ελληνικό Φιλότιμο.

 Τότε θα αναδυθεί σίγουρα το ευγενές πείσμα δράσεως.

 Με αυτά τα νάματα να εμπνεύσουμε στα παιδιά μας.

Και τότε  το Εθνικό με το οποίο είναι συνυφασμένο και το  προσωπικό καλό, όπως  και η αξιοπρέπειά μας είναι  απόλυτα εξασφαλισμένα.

 Όλα τούτα όμως  είναι εύγευστοι καρποί της σφαιρικής καλλιέργειας και ανάπτυξης της ανθρώπινης προσωπικότητας. Του ανθρώπου ως όλον.

 Είναι έργο, σκοπός και επίτευγμα της  Παιδείας μας που ονομάζουμε Ολιστική Παιδεία. Κοντολογίς της Παιδαγωγίας και της Ανδραγωγίας.

 Το οφείλουμε, θαρρούμε, στην Πατρίδα και τα παιδιά μας  να ασχοληθούμε όλοι μας μεθοδευμένα με επιμέλεια και φιλότιμο με αυτού του είδους την ευρύτατη Παιδεία.

  Πρέπει και μπορούμε να αρχίσουμε με πείσμα. Ποτέ δεν είναι αργά.

Δημήτρης Μπάκας

    Φεβ 2015